Trí tuệ xúc cảm là một yếu tố quan trọng trong cuộc sống và trong công việc của mỗi chúng ta. Có những khi chỉ bằng hành động theo cảm giác, cảm xúc của mình mà bạn thành công, nhưng đôi khi nó lại là trở ngại đối với bạn. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể làm chủ được nó. Đó chính là Trí tuệ xúc cảm. Trí thông minh và lí trí chưa đủ để quyết định sự thành công trong sự nghiệp của bạn cũng như trong các mối quan hệ giao tiếp . Có chỉ số IQ cao là một lợi thế lớn đối với bạn thế nhưng nó chỉ thực sự phát huy tốt khi được kết hợp với trí tuệ xúc cảm EQ . Vậy, để hiểu rõ hơn về trí tuệ xúc cảm, sau đây em xin đi sâu tìm hiểu về nó cùng với vai trò quan trọng trong việc ứng dụng trí tuệ xúc cảm trong công việc.
I. NỘI DUNG
1, Trí tuệ xúc cảm.
Khái niệm.
Khi nói về thuật ngữ “ Trí tuệ xúc cảm” thì có nhiều cách hiểu khác nhau theo những góc độ khác nhau. Theo như quan điểm của hai nhà tâm lý học Mỹ là Peter Salovey và John Mayer thì “ trí tuệ cảm xúc là khả năng hiểu rõ cảm xúc bản thân, thấu hiểu cảm xúc của người khác, phân biệt và sử dụng chúng để hướng dẫn suy nghĩ và hành động của bản thân”. Còn theo Bar-on thì “trí tuệ cảm xúc là tổ hợp các năng lực phi nhận thức và những kĩ năng chi phối năng lực của cá nhân nhằm đương đầu với những đòi hỏi và sức ép của môi trường”.
Từ những quan niệm khác nhau đó ta có định nghĩa về Trí tuệ cảm xúc như sau: “ Trí tuệ cảm xúc là khả năng thấu hiểu cảm xúc bản thân và người khác dẫn tới định hướng hành động phù hợp”.
Trong cuộc sống, bạn có thể đã gặp những người rất tinh tế, giao tiếp rất tốt. Trong mọi tình huống dường như họ đều biết cách cư xử khéo léo. Cũng có khi bạn gặp bậc thầy trong việc điều khiển cảm xúc, họ là những người có khả năng đưa ra những quyết định đúng đắn và biết khi nào có thể tin vào trực giác của mình. Họ luôn sẵn lòng thừa nhận những nhược điểm của mình và tiếp thu những lời phê bình, rồi chọn lọc những lời phê bình thực sự giúp mình tiến bộ. mà không một chút cáu gắt hay tức giân. Đó là những người có trí tuệ cảm xúc cao , họ hiểu rất rõ về bản thân , kiểm soát được cảm xúc của chính mình, họ cũng có thể cảm nhận được cảm xúc của người khác như thế nào và từ đó xây dựng được các mối quan hệ tích cực.
2, Đặc điểm của trí tuệ xúc cảm.
Trí tuệ cảm xúc đánh giá về khả năng thấu hiểu cảm xúc của một người. So với trí thông minh ( IQ ) thì trí tuệ cảm xúc rộng hơn rất nhiều về phạm vi tác động và ảnh hưởng. Trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách thì chỉ số của trí tuệ cảm xúc có thể hoàn thiện hơn.
Một nhà tâm lí học người Mỹ cho rằng có 5 yếu tố để xác định trí tuệ xúc cảm:
• Hiểu rõ bản thân:
Những người có trí tuệ xúc cảm cao thường hiểu rõ bản thân và không bao giờ để cho cảm xúc điều khiển họ . Họ cũng sẵn sàng nhìn nhận bản thân một cách trung thực, biết điểm mạnh và điểm yếu của mình, họ dựa vào điều đó để hoàn thiện mình hơn. Có lẽ hiểu rõ bản thân là yếu tố quan trọng nhất của trí tuệ xúc cảm.
• Kiểm soát bản thân:
Những người có khả năng kiểm soát bản thân thường không để mình trở nên quá giận dữ, không đưa ra những quyết định một cách vội vàng, bốc đồng, thiếu suy nghĩ. Họ luôn suy xét trước khi hành động một việc gì. Tính thận trọng, thích ứng với thay đổi, chính trực và biết nói “không” khi cần thiết chính là những đặc điểm nổi trội của sự kiểm soát bản thân.
Ví dụ, trong buôn bán ma túy trái phép, lợi nhuận mà người buôn bán nhận được là rất lớn, tuy nhiên không vì lợi nhuận trước mắt cùng với khó khăn về kinh tế mà Ông Trường bị các đối tượng dụ dỗ, ông luôn kiểm soát được suy nghĩ cũng như hành động của mình và ông ý thức được đó là hành vi trái với pháp luật. Ông chỉ buôn bán, kinh doanh những mặt hàng được nhà nước cho phép, không những vậy ông còn dám lên tiếng tố cáo hành vi buôn bán ma túy của bọn chúng với cơ quan có thẩm quyền để xử lí.
• Giàu nhiệt huyết:
Những người có trí tuệ xúc cảm thường tràn đầy nhiệt huyết. Họ sẵn sàng hy sinh lợi ích trước mắt để đổi lấy thành công lâu dài, họ luôn thích có những thử thách đối với mình và họ là những người làm việc rất hiệu quả.
• Kĩ năng giao tiếp:
Những người có kĩ năng giao tiếp tốt thường giúp đỡ người khác phát triển và tỏa sáng thay vì tập trung vào sự thành công của mình trước tiên. Họ có thể xử lí được các tranh chấp, giao tiếp tốt và là bậc thầy trong việc xây dựng và duy trì các mối quan hệ.
3, Vai trò của trí tuệ cảm xúc.
Trí tuệ cảm xúc có vai trò hết sức quan trong đỗi với mỗi chúng ta. Vai rò của nó được thể hiện ở các khía cạnh cơ bản sau:
Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong việc hình thành hành động.
- Sự tác động qua lại giữa chủ thể với hoàn cảnh mà trong đó cảm xúc là động lực của ứng xử còn tri giác, vận động và trí tuệ là sự cấu trúc hóa của các ứng xử đó. Trong tư duy, ngôn ngữ, ý không phải là điểm tận cùng mà đằng sau nó phải là xu hướng, cảm xúc, nhu cẩu…
- Cảm xúc có vai trò thúc đẩy hoặc kìm hãm hoạt động nói chung và trí tuệ nói riêng của con người. Cảm xúc tham gia vào hoạt động trí tuệ trên hai phương diện:
Thứ nhất: Nó là động lực thúc đẩy hoặc kìm hãm một hành động trí tuệ nào đó. Ví dụ như khi mà bạn cảm thấy xấu hổ vì bị các bạn khác trong lớp cười nhạo do không giải được bài tập thì điều đó trở thành động lực để chăm chỉ học tập và chứng tỏ năng lực của mình khi có cơ hội.
Thứ hai: Nó là người hướng đạo cho hành động đó. Vai trò hướng đạo thể hiện như cảm xúc là yếu tố bên trong của hành động trí tuệ , là tâm thế theo suốt quá trình hành động và nó chi phối các quyết định hành động . Ví dụ khi mà bạn buồn thì bạn xuất hiện nhu cầu đi một nơi nào đó để giải tỏa nỗi buồn và thoải mái tâm hồn.
Trí tuệ xúc cảm có vai trò trong việc xây dựng tốt các mối quan hệ con người như quan hệ gia đình, bạn bè ,anh em hay quan hệ công việc thông qua quá trình đồng cảm( hiểu được xúc cảm của bản thân mình và cả của người khác). Nó còn đảm bảo cho hoạt động não bộ diễn ra bình thường và tránh được những căn bênh như lo âu , sự trầm cảm, giận dữ, thái độ bi quan chán nản…
Vai trò của trí tuệ xúc cảm đối với suy nghĩ:
Trí tuệ cảm xúc dẫn đường cho suy nghĩ. Cảm xúc dẫn đương cho chúng ta trong những tình huống gay go như khi mà bạn không có một điều kiện hay một yếu tố nào để suy nghĩ khi thời gian quá gấp hoặc tình thế mà bạn chưa từng trải qua trong đời.
Vai trò của trí tuệ xúc cảm đối với sức khỏe:
Trí tuệ xúc cảm còn có vai trò đối với sức khỏe của mỗi chúng ta. Việc kiềm chế cảm xúc làm cho bạn bình tĩnh hơn và tránh được một số bệnh do xúc động quá mạnh. Ví dụ như khi mà bạn nóng giận quá mức thì sẽ dễ dẫn tới việc taii biến mạch máu não, buồn phiền quá mức thì ảnh hưởng đến dạ dày… Bạn sẽ thấy thoải mái hơn và tránh được bệnh tật khi mà bạn nhận biết được cảm xúc của mình và điều chỉnh nó.
4,Cấu trúc của trí tuệ xúc cảm.
Theo Bar- On, cấu trúc của trí tuệ xúc cảm gồm 4 thành phần, đó là:
- Năng lực nhận biết, hiểu và biết cách bộc lộ mình. Đó là sự nhận biết cảm xúc của mình, biết mình đang cảm thấy thế nào, hiểu mình và biết cách bộc lộ cảm xúc của mình ra bên ngoài một cách phù hợp.
- Năng lực nhận biết, hiểu và cảm thông với người khác. Ngoài việc hiểu mình còn phải hiểu cả người khác nữa, đây là một yếu tố rất quan trọng, hiểu được người khác thì mới có được những hành động thích hợp và đúng đắn.
- Năng lực ứng phó với những xúc cảm mạnh, và kiểm soát, làm chủ các xúc cảm của mình. Đây chính là sự biết kiềm chế cảm xúc của bản thân, dù cảm xúc thực đang dâng trào nhưng khi bộc lộ ra ngoài thì cảm xúc đó lại được hạn chế để phù hợp với hoàn cảnh và tránh gây ra những hậu quả không đáng có.
- Năng lực thích ứng với những thay đổi và giải quyết vấn đề của cá nhân hay xã hội.
Ví dụ như khi vợ chồng cãi nhau, cảm xúc của mỗi người là rất nóng giận, tuy nhiên khi lúc đó bỗng nhiên có khách đến chơi thì vợ chồng lại thay đổi cảm xúc của mình với nhau và cả với khách, đó là sự vui vẻ, hiếu khách, vợ chồng thân thiết. Đó chính là một sự thích ứng của trí tuệ cảm xúc.
GoleMan lại đưa ra cấu trúc của trí tuệ cảm xúc gồm hai thành phần cơ bản là : năng lực cá nhân và năng lực xã hội. Tuy nhiên về cơ bản nội dung của các cấu trúc là giống nhau.
5, ứng dụng của trí tuệ xúc cảm trong công việc.
Trong các lĩnh vực khác của cuộc sống, trí tuệ xúc cảm đã là quan trọng và trong công việc nó lại càng khẳng định được mình hơn nữa. Trong công việc bạn cần dùng trí tuệ xúc cảm để hòa hợp và làm việc tốt với mọi người
Trí tuệ xúc cảm vô cùng cần thiết trong công việc, đặc biệt hiện nay xu hướng làm việc đều dựa trên sự thương lượng và con đường đối ngoại của toàn nhân loại đều trên cơ sở hòa bình, đàm phán. Những người có trí tuệ xúc cảm biết cách thể hiện tình cảm của mình phù hợp với hoàn cảnh, có khả năng điều khiển nó thì sẽ giúp ích cho bản thân họ rất nhiều.
Đầu tiên, khi mà bạn hiểu được cảm xúc của mình thì bạn có thể biết được với cảm xúc như thế này thì mình quyết định công việc, làm công vệc tốt hay không, bằng trí tuệ xúc cảm của mình bạn sẽ biết được không nên làm việc lúc mà tâm trạng của bạn không được tốt hay đang buồn vì chuyện gia đình, người thân hay tình yêu chẳng hạn. Trí tuệ cảm xúc giúp bạn cảm nhận và biết được cảm xúc của người khác, đây là một sự nắm bắt rất tốt và thuận lợi để bạn có thể lựa chọn được cách ứng xử phù hợp khi gặp phải đối tác như vậy, và thế là bạn sẽ dễ dàng thành công hơn trong công việc.
Có được trí tuệ xúc cảm tốt thì trong công việc, khi phải quyết định một vấn đề nào đó thì bạn sẽ xem xét, suy nghĩ kĩ vấn đề đó và đưa ra quyết định đúng đắn mà không vội vàng, hấp tấp, điều này giúp cho bạn dễ dàng chạm tới đích thành công hơn.
Trí tuệ cảm xúc sẽ giúp bạn xây dựng được các mối quan hệ làm ăn trong công việc rất tốt, mở rộng sự giao lưu, hiểu biết với các khách hàng. Bạn luôn biết cách đặt bản thân mình vào hoàn cảnh của người khác để quyết định đúng đắn vấn đề cũng như hành động hay là cách ứng xử. Nhờ có các hiểu biết cùng sự hiểu người khác, bạn có thể làm chủ được suy nghĩ cũng như hành vi của mình và vì vậy, trong công việc bạn sẽ rất ít khi mắc phải sai lầm.
Trí tuệ xúc cảm là khả năng thấu hiểu cảm xúc của bản thân, chỉ khi mà bạn hiểu được mình đang muốn gì, cần gì, mình đang trong tâm trạng như thế nào thì bạn mới có thể tìm được cách giải tỏa, thư giãn thích hợp được. Nhất là trong công việc, cũng có lúc này lúc khác, những lúc tâm trạng không vui thì bạn không nên vùi đầu vào công việc bởi vì hiệu quả sẽ không được cao.
Người có trí tuệ xúc cảm thấp không tạo được mối quan hệ tót với đồng nghiệp, với đối tác, khách hàng và ngay cả trong mối quan hệ với bạn bè, gia đình. Không thể làm chủ được cảm xúc của bản thân, thiếu sự nhẫn nại và chịu đựng trong các tình huống xảy ra trong cuộc sống.
Vì là trí tuệ xúc cảm đảm bảo cho hoạt động của bộ não được diễn ra bình thường nên trong công việc, trí tuệ xúc cảm sẽ giúp bạn có một cái đầu luôn minh mẫn, sáng suốt, nhờ đó mà việc giải quyết các công việc diễn ra rất thuận lợi và hiệu quả cao.
Sau đây là một số biện pháp để rèn luyện trí tuệ xúc cảm:
- Thứ nhất là hiểu được cảm xúc của bản thân, gọi tên được cảm xúc, hiểu được và tìm ra nguyên nhân của những cảm xúc đó, nhận biết được sự khác nhau giữa xúc cảm và hành động.
- Thứ hai là chế ngự cảm xúc của bản thân , tức là chế ngự được sự tức giận, ứng xử khoan dung, hòa đồng với mọi người , tăng khả năng làm chủ bản thân.
- Thứ ba là tăng khả năng đồng cảm như là tự đặt bản thân mình vào vị trí của người khác để xem xét vấn đề; thấu hiểu tình cảm của người khác, biết lắng nghe người khác .
- Thứ tư là xây dựng tốt các mối quan hệ xã hội, cầm phải rèn luyện năng lực phân tích và hiểu các quan hệ xã hội, khả năng giải quyết xung đột ; tự tin và khôn khéo trong giao tiếp; gần gũi và cởi mở với mọi người; quan tâm tới mọi người.
III. KẾT BÀI
Trí tuệ cảm xúc là một trong những kĩ năng quan trọng cần có, ngoài yếu tố bẩm sinh hình thành từ tuổi thơ, bạn có thể rèn luyện và nâng cao từng bước trong cuộc đời. Trong cuộc sống bất cứ điều gì cũng sẽ bị bào mòn nếu bạn không nuôi dưỡng nó mỗi ngày. Hãy tập cảm nhận mọi vấn đề xảy ra trong cuộc sống bằng sự vị tha, bao dung, và tình yêu, bằng sự ấm áp, tinh tế và sâu sắc, bằng những lời nói chân thành, sự động viên, khích lệ, hiểu biết, cứ như thế trí tuệ xúc cảm ngày càng được nâng cao và bạn sẽ trưởng thành hơn trong cuộc sống.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1, “Giáo trình tâm lí học đại cương”- Trường Đại học Luật Hà Nội, Nhà xuất bản Công an Nhân dân, 2011.
2, “Trí tuệ xúc cảm” của Daniel Goleman, Nhà xuất bản Lao động xã hội. Hà Nội năm 2007.
3, “Sức mạnh của trí tuệ cảm xúc” của Roger Fisher, Daniel Shapiro, NXB Trẻ.
Cảm ơn bạn Loan Lê đã chia sẻ tài liệu này!
No comments:
Post a Comment