Đề bài: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về tuyển dụng công chức hiện nay.
Trong hoạt động của nền hành chính, vấn đề xây dựng đội ngũ công chức luôn là vấn đề quan tâm hàng đầu của nhiều nước trên thế giới. Đội ngũ công chức trực tiếp thực hiện quyền lực Nhà nước trong quản lý xã hội,đảm bảo thực thi pháp luật và là nhân tố quyết định hiệu lực,hiệu quả của nền hành chính. Ở nước ta những thành tưụ đạt được trong những năm thực hiện công cuộc đổi mới có phần đóng góp quan trọng của đội ngũ cán bộ,công chức. Trước yêu cầu phát triển của nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần theo cơ chế thị trường,định hướng Xã Hội Chủ Nghĩa trong xu hướng hội nhập quốc tế thì vấn đề cấp bách đặt ra là phải xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ,công chức…Việc xây dựng một đội ngũ công chức bao gồm những người có trình độ chuyên môn,có năng lực quản lý và có phẩm chất đạo đức tốt,làm việc nghiêm túc vì trách nhiệm của mình trước công vụ là yêu cầu cấp thiết trước tình hình đổi mới đất nước để xây dựng một nền hành chính trong sạch,vững mạnh. Công tác tuyển dụng là bước đầu tiên để tuyển chọn được đội ngũ công chức có chất lượng cao,nhưng trong thời gian qua do chưa được quan tâm đúng mức nên chúng ta chưa phát hiện,tuyển chọn được những cán bộ,công chức thực sự có đức,có tài. Để khắc phục những tồn tại hiện nay và đáp ứng được yêu cầu của công cuộc đổi mới,vấn đề cấp bách là phải có chiến lược về con người,trong đó việc tuyển dụng thực sự đã trở thành động lực cho sự phát triển của xã hội. Trong điều kiện cải cách hành chính, hướng tới xây dựng một nền hành chính dân chủ, trong sạch và từng bước hiện đại hóa thì vấn đề tuyển dụng và xây dựng đội ngũ công chức càng có ý nghĩa quyết định hơn bao giờ hết mà nó cần được nghiên cứu cả về mặt lý luận và thực tiễn. Chính vì ý nghĩa to lớn đó nên em đã chọn đề tài “ Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về tuyển dụng công chức hiện nay”. Do hiểu biết có hạn nên không tránh khỏi những thiếu sót vì vậy em mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy cô để bài viết này được hoàn thiện hơn.
PHẦN NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận của vấn đề tuyển dụng công chức hiện nay.
1. Quan niệm về công chức,và tuyển dụng công chức ở Việt Nam hiện nay.
Vấn đề cán bộ,công chức luôn là mối quan tâm hàng đầu của các quốc gia trên thế giới. Quan niệm đúng đắn về cán bộ,công chức là cơ sở cho việc xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng yêu cầu của nền hành chính. Tùy theo đặc điểm kinh tế,văn hóa,xã hội và cấu trúc bộ mấy Nhà nước mà mỗi nước có quan niệm khác nhau về công chức.
Khái niệm công chức ở nước ta có lịch sử phát triển rất phong phú. Ngay từ những năm sau khi giành chính quyền,chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh 76/SL ngày 22/5/1950 quy định chế độ công chức của nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa.Trải qua các thời kỳ lịch sử khái niệm nay có nhiều thay đổi. Hiện nay công chức được hiểu là:những công dân Việt Nam được tuyển dụng ,bổ nhiệm,hoặc giao giữ một nhiệm vụ công cụ thường xuyên trong cơ quan Nhà nước,tổ chức chính trị,tổ chức chính trị xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân mà không phải là sỹ quan,hạ sỹ quan,quân nhân chuyên nghiệp,công nhân quốc phòng.
Tuyển dụng là một dạng hoạt động của quản lý hành chính Nhà nước nhằm chọn được những cán bộ,công chức có đủ khả năng và điều kiện thực thi công việc trong các cơ quan Nhà nước. Tùy theo tính chất,chức năng,nhiệm vụ của từng loại cơ quan mà tiêu chuẩn,điều kiện,hình thức tuyển dụng có khác nhau. Tuyển dụng là khâu đầu tiên có ảnh hưởng nhiều đến chất lượng đội ngũ cán bộcông chức do đó cần phải tuân thủ những nguyên tắc chung nhất định và quy trình khoa học từ hình thức đến nội dung thi tuyển.
2. Vai trò của công chức trong nền hành chính quốc gia.
Nền hành chính theo nghĩa rộng là hoạt động quản lý, điều hành công việc của mọi tổ chức Nhà nước cũng nhưu của các doanh nghiệp, các tổ chức chính trị, xã hội…theo chức năng,nhiệm vụ,điều lệ của từng tổ chức. hành chính nhà nước là hoạt động chính của của các cơ quan thực thi quyền lực Nhà nước để quản lý,điều hành các hoạt động trong các lĩnh vực đời sống xã hội theo pháp luật. Nền hành chính nhà nước có 3 yếu tố cấu thành đó là:
Thứ nhất,hệ thống thể chế để quản lý xã hội theo pháp luật,bao gồm hệ thống các văn bản pháp luật là cơ sở để quản lý Nhà nước.
Thứ hai,cơ cấu tổ chức và cơ chế vận hành của bộ máy hành chính các cấp,các ngành từ chính phủ đến chính quyền cơ sở.
Thứ ba,đội ngũ cán bộ,công chức hành chính bao gồm những người thực thi công vụ trong bộ máy hành chính công quyền, không kể những người lâu nay gọi là viên chức nhà nước nhưng làm việc ở các doanh nghiệp Nhà nước hoặc các đơn vị sự nghiệp,dịch vụ không thuộc bộ máy công quyền.
Như vậy cán bộ,công chức là một mắt xích quan trọng không thể thiếu của bất kỳ nền hành chính nào. Đội ngũ này có vai trò thực thi pháp luật để quản lý các lĩnh vực của đời sống xã hội,bảo đảm hiệu lực của đường lối thể chế của giai cấp cầm quyền. Tuy nhiên mục đích thực thi pháp luật ở mỗi nền hành chính khác nhau là không hoàn toàn giông nhau mà tùy thuộc vào chế độ chính trị,tính dân chủ…Khác với các nước tư sản công chức trong các nhà nước XHCN trước đây và ở nước ta hiện nay đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì trật tự,kỷ cương Nhà nước và bảo vệ lợi ích của quàn chúng lao động. Đội ngũ công chức có nhiệm vụ tổ chức thực hiện pháp luật trong cuộc sống,quản lý nhà nước trên các lĩnh vực của đời sống xã hội phù hợp với mục tiêu dân chủ Xã Hội Chủ Nghĩa.
Để khắng định được vai trò quản lý của mình,đội ngũ công chức phải tự xác định được nhiệm vụ,nâng cao tri thức để đảm nhận công việc phục vụ sự nghiệp cách mạng, quản lý Nhà nước và phục vụ nhân dân. Theo LêNin hiệu quả của bộ máy phụ thuộc rất nhiều vào việc lựa chọn đội ngũ cán bộ,công chức,ông thường nhắc nhở rằng: “ Muốn quản lý được thì cần phải am hiểu công việc và phải là một cán bộ quản lý giỏi’’ và “ không thể quản lý được nếu không có kiến thức đầy đủ, nếu không tinh thông khoa học quản lý”. Để thực hiện được vai trò của mình mỗi công chức cần phải đấu tranh chống những biểu hiện thờ ơ,coi thường,lơ là trước những đòi hỏi của nhân dân,chống phương pháp làm việc bàn giấy hình thức làm việc hoàn toàn không phù hợp với bản chất nhà nước XHCN. Đội ngũ công chức cần phải thể hiện vai trò của mình thông qua làm việc một cách cụ thể,chu đáo,trung thực và giải quyết nhiệm vụ chuyên môn một cách khẩn trương,nhanh chóng. Tuyệt đối không được để xảy ra tình trạng giải quyết công việc tắc trách,vô tổ chức mà phải được tổ chức là việc có uy tín,điều hành,giải quyết kịp thời,chính xác mọi yêu cầu chính đáng của nhân dân. Ở mỗi cơ quan,tổ chức công chức phải “ xúc tiến tiến trình chung của công việc, không được làm cho nó trì trệ”.
Trong hoạt động hành chính công chức phải chủ động hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao và chống lại sự quan liêu,đùn đẩy trách nhiệm,phải giữ vững mối quan hệ với quần chúng,thu hút quần chúng tham gia ngày càng đông đảo vào công tác quản lý. Theo Chủ Tịch HCM thì người cán bộ công chức không chỉ có tài mà còn phải có đức,Người quan niệm rằng người cán bộ,công chức có tài mà không có đức thì như cây không rễ và thường gây ra những tai hại không nhỏ. Ngược lại nếu chỉ có đức mà không có tài thì chẳng khác nào ông bụt ngồi ở trong chùa. Đạo đức luôn giữ vị trí hàng đầu,cơ bản,quyết định nhân của người cán bộ,công chức. Trong bất cứ hoàn cảnh nào người cán bộ,công chức cũng phải đặt của nhân dân,của Đảng và nhà nước lên trên hết.
Với tiêu chí đạo đức đó,người công chức muốn thực hiện được tốt vai trò của mình thì không được quan liêu,xa rời dân vì vậy phải biết lắng nghe ý kiến quần chúng,thành tâm hộc hỏi quần chúng,biết tổ chức,biết lãnh đạo,lời nói phải đi đôi với việc làm…
Kế tục những tư tưởng lớn lao về vai trò của đội ngũ công chức trong nền hành chính,từ khi thực hiện công cuộc đổi mới đất nước,Đảng ta luôn khắng định tầm quan trọng của đội ngũ công chức. Để đảm bảo hiệu lực,hiệu quả của nền hành chính trên các lĩnh vực thì nhất thiết phải xây dựng được đội ngũ công chức giỏi về chuyên môn,kinh nghiệm,có phẩm chất chính trị và cách mạng,hiểu biết về quản lý hành chính. Nắm vững được yêu cầu này sẽ giúp chúng ta xây dựng được đội ngũ công chức đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính ở nước ta hiện nay.
3. Những nguyên tắc và nội dung của việc tuyển dụng công chức hiện nay.
Một là, quan điểm xuyên suốt có tính nguyên tắc là công tác công chức phải đặt dưới sự lãnh đạo thống nhất của ĐCSVN,bảo đảm nguyên tắc tập thể,dân chủ đi đôi với phát huy trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan,tổ chức,đơn vị…
Hai là nguyên tắc công khai,bình đẳng: Tất cả các nội dung quy định của pháp luật có liên quan đến nghĩa vụ,quyền lợi và các hoạt động công vụ của công chức phải được công khai và được kiểm tra,giám sát của nhân dân trừ những việc liên quan đến bí mật quốc gia.
Ba là nguyên tắc ưu tiên: Biểu hiện việc đánh giá,sử dụng,bổ nhiệm công chức giữ các chức vụ,vị trí trọng trách trong từng công vụ phải thông qua tài năng thực sự,thành tích hoạt động thực tế và phải lập được công trạng. Nó bảo đảm được tính công bằng,khách quan,khuyến khích được mọi công chức tận tâm với công vụ,hạn chế tính quan liêu,tùy tiện,cảm tình cá nhân,gia đình chủ nghĩa…
Bốn là nguyên tắc dựa vào việc dể tìm người: đây là nguyên tắc quan trọng trong việc tuyển chọn,sử dụng công chức một cách có hiệu qủa và tăng cường hiệu lực quản lý của Nhà nước. Xuất phát từ nhu cầu của công việc mà Nhà nước phải tìm được những người có đủ điều kiện,tri thức đảm đương công việc,tránh tình trạng vì người mà tìm việc. Điều 3 pháp lệnh cán bộ, công chức quy định: “ Khi tuyển dụng cán bộ, công chức…cơ quan, tổ chức tuyển dugj phải căn cứ vào nhu cầu công việc,vị trí công việc của các chức danh cán bộ, công chức trong cơ quan, tổ chức mình và chỉ tiêu biên chế được giao.”
Năm là nguyên tắc quan niệm công chức là một nghề: Thừa nhận nguyên tắc này có nghĩa là không phải ai cũng làm được công chức. Muốn trở thành công chức ngoài khả năng cá nhân,nguyên tắc này đòi hỏi phải có sự đầu tư của Nhà nước. Đã là nghề phải được đào tạo công phu,bài bản. Để trở thành công chức nhà nước phải trải qua những kỳ thi tuyển nghiêm túc bằng những hình thức khác nhau như: thi viết,thi vấn đáp… Nguyên tắc này bảo đảm,kích thích tính năng động sáng tạo và chủ động đối với công chức. Đồng thời đảm bảo sự ổn định của đội ngũ công chức trong nền hành chính quốc gia liên lục và ổn định.
II. Thực trạng của việc tuyển dụng công chức ở nước ta hiện nay.
1. Thực trạng:
Tuyển dụng công chức là một hoạt động của quản lý hành chính Nhà nước. Thông qua tuyển dụng để chọn được những người phù hợp với khả năng,tiêu chuẩn và điều kiện đảm nhận công vụ. Tuyển dụng công chức được thực hiện bằng hình thức thi cử công khai do chính phủ quy định. Người được tuyển dụng qua thi tuyển phải là người có phẩm chất đạo đức tốt,đúng với tiêu chuẩn cách mạng, nghĩa vụ. Tuy nhiên thi tuyển chỉ là bắt đầu của quá trình tuyển dụng,người được tuyển dụng phải thực hiện chế độ tập sự, hết thời hạn tấp sự cơ quan tuyển dụng phải đánh giá phẩm chất đạo đức và kết quả công việc của người tập sự,nếu đạt được yêu cầu thì đề nghị cơ quan,tổ chức có thẩm quyền quản lý công chưc quyết định bổ nhiệm chính thức vào ngạch. Tùy thuộc vào từng loại công chức hành chính khác nhau,căn cứ vào vai trò,vị trí của họ mà con đường trở thành công chức cung khác nhau. Đối với những công chức trong các ngạch,bậc nhất định thông thường thực hiện tuyển dụng ngay vào hệ thống biên chế qua thi tuyển. Đối với những công chức lãnh đạo( Bộ trưởng, thủ tướng, chủ tich…) thì được hình thành bằng các quy định khác.
Yêu cầu của tuyển dụng công chức trong điều kiện hiện nay là là phải tuân thủ pháp luật và chế độ công vụ, đảm báo nguyên tắc bình đẳng,khách quan,công khai…Cùng với những vấn đề pháp luật, yêu cầu của việc tuyển dụng nêu trên,việc đánh giá tình trạng công tác tuyển dụng còn phải đề cập đến các hình thức tuyển dụng và những tiêu chuẩn đặt ra trong tuyển dụng công chức.
Về các hình thức tuyển dụng: Tuyển dụng công chức theo nghĩa chung nhất là tuyển lựa,thi tuyển,bầu chọn,bổ nhiệm…để lấy một số ít người trong số nhiều người tham gia công vụ Nhà nước. Đánh giá từ các quy định pháp luật ban hành ở nước ta có hai hình thức tuyển dụng cơ bản:
Một là, hình thức bầu. Đây là hình thức đang được áp dụng cho một số chức danh công chức,hoạt động với tư cách là một nhà chính trị và tư cách là công chức thực thi công vụ,ví dụ như : chủ tịch UBND,phó chủ tịch UBND tỉnh,huyện…Tuy nhiên đây là hình thức có tính đặc thù trong xây dựng đội ngũ công chức hành chính.
Hai là hình thức thi tuyển, có thể nhìn nhận ở việc thi tuyển để bổ sung biên chế trong hệ thống công chức hành chính và việc thi tuyển làm thay đổi trạng thái công vụ của công chức như thi nâng ngạch,thi chuyển ngạch,thay đổi ngạch, bậc,chức vụ đảm nhận…Hình thức này nhằm để công chức có những thăng tiến,phát triển trong nền hành chính Nhà nước.Trong hình thức thi tuyển tùy theo yêu cầu đặt ra nên tiêu chuẩn cũng đòi hỏi những điều kiện,tiêu chuẩn nhất định về đối tượng,trình độ đào tạo. Thi tuyển có thể thực hiện qua phần thi viết để đánh giá bằng chuyên môn,khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn về nghiệp vụ trong từng ngành,lĩnh vực cụ thể. Đồng thời có thể tiến hành tuyển dụng công chức qua thi vấn đáp,thực hành…đối với những ngành,lĩnh vực có yêu cầu đặc thù nhất định.
Về tiêu chuẩn tuyển dụng công chức. Để đảm bảo chất lượng đội ngũ công chức hành chính,những người muốn tham gia công vụ phải đáp ứng được những đòi hỏi trước khi tuyển dụng. Những tiêu chuẩn được coi là điều kiện bắt buộc. Nghị định 117/2003/NĐ-CP ngày 10-10-2003 của chính phủ về việc tuyển dụng,sử dụng và quản lý cán bộ,công chức trong các cơ quan Nhà nước quy định những điều kiện chung khi tuyển dụng công chức,các điều kiện đó là :
- Cơ quan,tổ chức Nhà nước có nhu cầu công việc,vị trí công tác và chỉ tiêu biên chế được giao ;
- Người tham dự tuyển dụng có phẩm chất đạo đức tốt,đáp ứng được tiêu chuẩn cách mạng nghĩa vụ của ngạch tuyển vào và các quy định tại điều 5 của nghị định 117/2003 NĐ-CP là :
+ Là công dân Việt Nam,có địa chỉ thường trú tại Việt Nam ;
+ Từ đủ 18 tuổi đến dưới 40 tuổi( nếu là sỹ quan,quân nhân chuyên nghiệp, viên chức trong các đơn vị sự nghiệp và doanh nghiệp Nhà nước thì tuổi dự tuyển có thể cao hơn,nhưng không quá 45 tuổi).
+ Có đơn dự tuyển,có lý lịch rõ ràng ;có các văn bằng chứng chỉ đào tạo phù hợp với yêu cầu của ngạch dự tuyển ;
+ Có đủ sức khỏe đảm nhận nhiệm vụ, công vụ ;
+ Không trong thời gian bị truy cứu TNHS,chấp hành án phạt tù cải tạo không giam giữ,quản chế,đang bị áp dụng các biện pháp giáo dục tại xã phường,thị trấn hoặc đưa vào cơ sở chữa bệnh,cơ sở giáo dục.
- Những đối tượng thuộc diện chính sách,những người có học vị thạc sĩ, tiến sĩ, tốt nghiệp loại giỏi và xuất sắc ở các bậc đào tạo chuyên môn phù hợp với nhu cầu tuyển dụng …(Điều 7 nghị định 117) thì được ưu tiên trong tuyển dụng.
Bên cạnh đó còn có những điều kiện riêng,cụ thể được áp dụng để tuyển dụng những chức danh cụ thể, nhằm đảm bảo chuyên môn,nghiệp vụ đó là : Thời gian công tác,học vấn,trình độ,năng lực,kinh nghiệm…
Những yêu cầu,quy định cơ bản nêu trên của công tác tuyển dụng là cơ sở quan trọng cho quá trình xây dựng đội ngũ công chức những năm qua.
2. Những thành tựu đạt được của việc tuyển dụng công chức trong thời gian qua.
Tại đại hội lần VI của Đảng đã đề ra đường lối đổi mới,xác định rõ yêu cầu tiêu chuẩn công chức là người có đủ phẩm chất chính trị đã qua thử thách luôn đứng vững trên lập trường tư tưởng của giai cấp công nhân,chấp hành nghiêm chỉnh đường lối,chính sách của Đảng và Nhà nước, ham học hỏi, năng động sáng tạo có kiến thức về quản lý kinh tế-xã hội,có tính tổ chức và kỷ luật cao. Đó là những công chức có đạo đức cách mạng,có ý thức tập thể,dân chủ đi đôi với tính quyết đoán,có ý thức trách nhiệm,tác phong làm việc,gần gũi với quần chúng nhân dân,gương mẫu trong lối sống. Vì vậy trong quá trình tuyển dụng công chức chúng ta đã cụ thể hóa được một bước tiêu chuẩn công chức trong thời kỳ mới đó là : Có tinh thần yêu nước sâu sắc,tận tụy phục vụ nhân dân, kiên định mục tiêu độc lập và CNXH,phấn đấu thực hiện có kết quả đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước,cần kiệm liêm chính,chí công vô tư,có ý thức tổ chức kỷ luật,trung thực,không cơ hội,có tinh thần đấu tranh chống các biểu hiện tiêu cực,được nhân dân tín nhiệm,có trình độ hiểu biết về lý luận chính trị,quan điểm đường lối của Đảng,chính sách và pháp luật của Nhà nước,có trình độ cách mạng,năng lực,sức khỏe để làm việc có hiệu quả,đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao. Các tiêu chuẩn này là cơ sở để mỗi cấp,mỗi ngành cụ thể hóa tiêu chuẩn cán bộ,công chức của ngành mình phù hợp với yêu cầu về chuyên môn,phẩm chất chính trị và đạo đức nghề nghiệp.
Việc tuyển dụng công chức của mỗi ngành,mỗi cấp tuy có những tiêu chuẩn khác nhau để phù hợp với lĩnh vực hoạt động của mình. Tuy nhiên dù tuyển dụng dưới hình thức nào thì đều phải tuân thủ những quy định của pháp luật.
Trong những năm qua nhiều địa phương và bộ,ngành đã tổ chức các kỳ thi tuyển căn cứ vào nhu cầu sử dụng và biên chế được giao. Các bộ,ngành đã tổ chức thi nâng ngạch công chức ở hầu hết các ngạch chuyên môn. Bộ máy hành chính Nhà nước có những chuyển biến tích cực trong công tác tuyển dụng công chức. Ở một bình diện nào đó,đã tạo được ‘‘những kết cấu mới’’ cũng như ‘‘sức năng động mới’’ trong đội ngũ công chức hành chính hiện nay.
Việc thi nâng ngạch đối với chuyên viên, chuyên viên chính, chuyên viên cao cấp và các ngạch tương đương tiếp tục được triển khai,qua đó tạo ra sự thay đổi tích cực góp phần nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ,công chức. Nội dung,chương trình thi tuyển đã bước đầu được đổi mới theo hướng phù hợp hơn với thực tế,chương trình đào tạo. Việc nâng cao chất lượng cán bộ tham gia quá tuyển dụng đã được chú trọng.
Những mặt tích cực,thành tựu của việc tuyển dụng công chức vào các cơ quan Nhà nước,các đơn vị hành chính sự nghiệp, ác tổ chức chính trị-xã hội được thể hiện rõ qua.
* Về số lượng tuyển dụng : Đáp ứng ngày càng cao đòi hỏi của xã hội đặc biệt trong bối cảnh hiện nay thì mỗi ngành,mỗi cấp đã có sự điều chỉnh hợp lý về quy định số lượng tuyển chọn. Điều này được thể hiện ở việc thông báo công khai,lập kế hoạch dự toán tuyển dụng từ trước. Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ và cuộc cách mạng kỹ thuật đã làm cho số người tham gia thi tuyển ngày càng đông.
* Về chất lượng : Với những tiêu chuẩn đề ra trong việc tuyển dụng một cách công khai,minh bạch,rõ ràng với hình thức tuyển dụng phong phú chúng ta đã lựa chọn được những công chức có trình độ chuyên môn cao. Công chức có thể đóng góp cho sự phát triển Đất nước theo những cách khác nhau,phù hợp với điều kiện hoàn cảnh cụ thể. Ngược lại các cơ quan,đơn vị sự nghiệp,các tổ chức chính trị-xã hội cũng tạo điều kiện để công chức phát huy hết tài năng,đóng góp công sức vào sự đi lên của nhân loại.
Việt Nam là nước có tỷ lệ người biết chữ và trẻ em trong độ tuổi đến trường khá cao so với các nước trong khu vực nên đội ngũ công chức cũng tăng lên theo xu hướng đó. Chỉ tính từ năm 1986 đến năm 2007 lực lượng công chức có trình độ chuyên môn đã tăng từ 7,6% lên 30%. So với nhiều nước thì công chức Việt Nam có những phẩm chất tốt như : thông minh,cần cù,có kinh nghiệm sử dụng các cộng nghệ hiện đại…đây là lợi thế cạnh tranh quan trọng của công chức nước nhà trong quá trình hội nhập.
Hiện nay với xu hướng tuyển dụng những người vừa có đức và tài vào các vị trí quan trọng trong bộ máy hành chính Nhà nước,vì vậy không phải tất cả công chức đều phải là Đảng viên mà nhiều ngoài Đảng vẫn được đề bạt vào những vị trí xứng đáng,điều này đã tạo được niềm tin,sự tin tưởng của quần chúng vào đường lối,chính sách của Đảng và Nhà nước.
Trong những năm qua công tác quy hoạch,xây dựng công chức ở cơ sở đã có những chuyển biến tích cực,quá trình thực hiện tương đối đồng bộ theo đúng quy trình, hướng dẫn. Số lượng công chức nữ,công chức trẻ từng bước được nâng lên,các xã miền núi,vùng sâu có nguồn công chức là người dân tộc thiểu số cũng có số lượng ngày càng tăng. Hiện tại ta đang tiến hành quy hoạch,đào tạo,bồi dưỡng đội ngũ công chức nên trong thời gian tới trình độ công chức ngày càng được nâng cao,đảm bảo yêu cầu thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của Đất nước.
3. Những tồn tại và hạn chế của việc tuyển dụng công chức.
Bên cạnh những kết quả đạt được nói chung,công tác tuyển dụng công chức vẫn cong những hạn chế cần khắc phục. Chế độ thi tuyển và thi nâng ngạch chưa thật sự đáp ứng mục đích,yêu cầu đặt ra là chọn được những người tài,đức và đảm bảo nâng cao trình độ công chức. Nhiều cơ quan,địa phương chưa thực sự đảm bảo tính dân chủ,công khai,công bằng trong thi tuyển công chức,chế độ thi nâng ngạch công chức theo tiêu chuẩn,cơ cấu ngạch…trong thực tế áp dụng một cách tràn lan đối với mọi đối tượng công chức mà chưa tính hết đến các đặc điểm riêng của cơ cấu hành chính ở mỗi ngành,lĩnh vực…Việc làm không đồng bộ trên dẫn đến công chức chưa ổn định, không tận tâm vào công việc,nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ thực sự mà quay sang ‘‘đối phó’’ với việc thi nâng ngạch,đánh giá công chức. Hiện nay,do nhu cầu cần có việc trong xã hội rất cao,chế độ tiện lương bất hợp lý nên nhu cầu được làm việc trong các cơ quan Nhà nước nói chung và cơ quan hành chính Nhà nước nói riêng là rất lớn. Mặc dù có những quy định về tuyển dụng công chức chặt chẽ nhưng rất ít cơ quan, địa phương thực hiện nghiêm túc,minh bạch mà thường đặt ra các ‘‘quy định nội bộ’’ để định hướng, ‘‘ưu tiên’’ tuyển dụng con em trong ngành,những người có mối quan hệ thân thích…Nhận định về công tác tuyển dụng,phó chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình đánh giá rằng :‘‘Có cơ quan phải hoãn cuộc thi tuyển nhân viên vì số người xin thi quá đông,nếu thi thì con em trong ngành trượt hết’’.
Một số chính sách,quy định về tuyển dụng công chức còn thiếu đồng bộ, chưa sát với tình hình thực tế ở địa phương. Có nơi bố trí,sử dụng còn nặng về chính sách, còn biểu hiện thiếu dân chủ, cục bộ, khép kín chưa bám sát quy hoạch và tiêu chuẩn công chức,trong thời kỳ mới thiếu sự tập trung, kiểm tra,đôn đốc cấp dưới thực hiện.Nhiều nơi còn nhầm lẫn công tác quy hoạch công chức với công tác nhân sự nên còn tư tưởng hẹp hòi trong giới thiệu chuyên môn.
Theo báo cáo,hiện không có số liệu thống kê chính xác về số lượng nhân sự của khu vực công ước tính con số cán bộ,công chức ở cấp trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện là 300.000 người,con số viên chức làm việc trong cơ quan sự nghiệp là 1,4 triệu và cán bộ cấp xã là 200.000 người. Đây cũng là một con số khá lớn so với nền hành chính của Việt Nam,nên xảy ra hiện tượng tuyển tràn lan trong khi số lượng công việc thì không cần nhiều.
Nội dung thi tuyển không liên quan tới công việc nên không thể chọn ra những ứng cử viên tốt nhất theo yêu cầu của công việc. Bên cạnh đó còn có xu hướng khuyến khích các thí sinh học thuộc lòng và nhớ kiến thức một cách máy móc thay vì hiểu và sử dụng kiến thức một cách sáng tạo,từ đó dẫn đến các công chức có xu hướng đạt yêu cầu về mặt lý thuyết nhưng lại thiếu kỹ năng, nghiệp vụ thực tế về công tác hành chính và quản lý.
Việc tinh giản biên chế trong thời gian qua đã được ta nói nhiều nhưng chưa thực hiện được. Nguyên nhân chính là việc thiếu kiên quyết,cả nể từ phía người được tuyển dụng và trực tiếp là thủ trưởng cơ quan-người sử dụng cán bộ,công chức.
Hạn chế lớn nhất hiện nay là vấn đề chạy chức,chạy quyền,ngồi không đúng chỗ vẫn tồn tại ngang nhiên trong xã hội. Vấn đề này đã làm cho chất lượng công chức giảm sút. Do có nhiều khe hở của pháp luật,như không quy định được các nguyên tắc cơ bản,trách nhiệm cá nhân,không có các chế tài cụ thể trong tuyển chọn và bổ nhiệm do đó đã để lọt quá nhiều các sai phạm trong lĩnh vực này. Thực tế cho thấy đã có nhiều tình trạng chạy chức,chạy quyền bị phát hiện và đưa ra trước pháp luật nhưng những người có quyền bổ nhiệm cũng không phải chịu trách nhiệm vì đã bổ nhiệm sai người. Nhiều công chức được tuyển chọn vào mà không có nguyên tắc,không xác định được trình độ chuyên môn. Mặt khác việc tuyển dụng không có kế hoạch,chiến lược do đó có sự tăng biên chế mà không có cách nào giảm được.
Việc công khai thông tin tuyển dụng chưa được thực hiện một cách hoàn chỉnh,vẫn còn hiện tượng ‘‘thiếu thì vẫn thiếu mà thừa thì vẫn thừa’’. Thông tin tuyển dụng chỉ có một số ít người biết nên có mói quan hệ tốt sẽ được ưu tiên. Hơn nữa người làm công tác tuyển dụng lại là người có hoặc có ở mức hạn chế về trình độ chuyên môn,chuyên môn trong việc lựa chọn người tài. Nhiều khi việc thi tuyển công chức đang làm không dễ gì đến được với mọi người vì trong một số cuộc thi chỉ có người đang công tác(hợp đồng) được thi tuyển,còn các thí sinh tự do thì hầu như không có.
Thời kỳ trước khi chưa có thi tuyển ,hầu hết xin vào cơ quan Nhà nước là diện con em trong ngành và qua các mối quan hệ thân thích. Bố mẹ trước đã làm trong ngành nào thì khi về hưu con sẽ đước thế chỗ vào ngành đókhông cần biết đến việc đào tạo,học hành ra sao,có phù hợp chuyên môn hay không. Cứ tuyển vào cơ quan trước sau đó cho đi đào tạo để hợp thức hoá. Kết quả là đa số công chức được tuyển như vậy đều làm việc kém hiệu quả nhưng họ vẫn tồn tại mà gánh nặng đó lại được chia sẻ cho những hợp đồng lao động làm việc có hiệu quả hơn. Đã có nhiều nơi,nhiều chỗ,nhiều cơ quan,tổ chức,các nhân viên dạng hợp đồng làm việc tốt hơn,cóhệu quả hơn và họ đang phải ‘‘gánh’’ phần việc của chính các công chức chính thức chưa làm được.
Đồng thời việc chuyển ngạch lên các cấp cao hơn như từ chuyên viên đến chuyên viên chính rồi chuyên viên cao cấp hầu như chỉ dành cho công chức nắm giữ các vị trí quản lý. Trong khi đó, đối với những công chức giỏi về chuyên môn đơn thuần việc chuyển ngạch lên cao hơn vẫn còn rất hạn chế. Việc này dẫn đến tình trạng công chức đua chen nhau vào các vị trí quản lý,khi ghế công chức thì ít mà công chức lại nhiều dễ dẫn đến tình trạng bon chen.
Đây là những thực tế đã đang xảy ra trong và xung quanh việc tuyển dụng nhân sự của các cơ quan hành chính Nhà nước. Những hạn chế này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, song cơ bản cho đến nay nền kinh tế nước ta vẫn là kinh tế nông nghiệp lạc hậu,thu nhập bình quân đầu người thấp. Đây là những nguyên nhân cơ bản đang tạo ra sự hạn chế trong sự phát triển công chức ở nước ta hiện nay.Bên cạnh đó thực trạng quy hoạch và phát triển công chức ở nước ta trong những năm qua còn nhiều vấn đề bất cập. Cho đến nay chúng ta chưa có được chiến lược tổng thể trong việc xây dựng,phát triển và sử dụng đội ngũ công chức cho quá trình phát triển đất nước. Việc quy hoạch và phát triển đội ngũ công chức giữa các ngành,các vùng,các địa phương trong cả nước cũng còn nhiều chòng chéo và thiếu các mục tiêu cụ thể dẫn đến tình trạng phổ biến hiện nay là thiếu công chức có độ cao nhưng lại thừa công chức có trình đọ trung bình và thấp. Một nguyên nhân nữa mà không thể không nhắc tới đó là không có sự thống nhất về nội dung và phương pháp trong việc tuyển dụng công chức ở Việt Nam hiện nay.
Thực trạng đó cho thấy cần phải có những phương hướng đổi mới, quản lý tuyển dụng cho phù hợp trong thời gian tới.
III. Phương hướng và giải pháp cho việc tuyển dụng công chức ở nước ta hiện nay.
Nhằm từng bước chuẩn hoá đội ngũ công chức ở cơ sở đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội địa phương trong thời gian tới trước hết phải hoàn thiện hệ tiêu chuẩn,chức danh. Cụ thể với cán bộ công chức cấp phường,thị trấn nếu tham gia gĩư chức vụ và nằm trong quy hoạch của nhiệm kỳ tới phải có trình độ trung cấp chuyên môn và trung cấp lý luận chính trị. Do đó trong nhiệm kỳ hiện tại phải đưa họ đi đào tạo học chuyên ngành, đến hết nhiệm kỳ nếu chưa đạt tiêu chuẩn trên thì không đua vào giới thiệu nguồn nhân sự . Với các xã đồng bằng ,miền biển,miền núi,vùng đặc biệt khó khăn,nếu tham gia giữ chức vụ lần đầu công chức phải có trình độ trung cấp chuyên môn,sơ cấp lý luận chính trị.
Mục tiêu của chương trình tổng thể cải cách hành chính Nhà nước là xây dựng một nền hành chính dân chủ,trong sạch,vững mạnh,chuyên nghiệp,hiện đại hoá,hoạt động có hiệu lực hiệu quả theo nguyên tắc của Nhà nước pháp quyền XHCN dưới sự lãnh đạo của Đảng,xây dựng đội ngũ công chức có phẩm chất và năng lực đáp ứng yêu cầu của công cuộc xây dựng,phát triển đất nước. Phấn đấu đến năm 2010 đội ngũ cán bộ,công chức có số lượng,cơ cấu hợp lý,chuyên nghiệp và hiện đại. Tuyệt đại bộ phận cán bộ,công chức có phẩm chất tốt và đủ năng lực thi hành công vụ,tận tuỵ,phục vụ sự nghiệp phát triển đất nước và phục vụ nhân dân. Mục tiêu này liên quan trực tiếp đến việc cải cách nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ,công chức. Một bộ chỉ số cần được thành lập dùng để đo lường chất mức độ đội ngũ công chức chuyên nghiệp,hiện đại theo hướng năng động ,công bằng,tăng cường trách nhiệm. Tập hợp các chỉ số đó là : Số cơ quan tổ chức áp dụng đúng quy trình tuyển dụng công chức,thử việc, đánh giá công việc,bổ nhiệm đề bạt,luân chuyển cán bộ,công chức ;số lượng công chức chuyên nghiệp được tuyển dụng mới đạt trình độ đai học đúng chuyên ngành ;số lượng công chức được đào tạo nâng cao kiến thức chuyên ngành…Các chỉ số định tính này phải được thu nhập qua các phương pháp đánh giá, điều tra xã hội học. Để đạt được các mục tiêu trên ta phải thực hiện được những giải pháp cụ thể sau :
- Tổ chức các kỳ thi tuyển dụng hàng năm,xây dựng kế hoạch tuyển dụng từ đầu năm.
- Xây dựng kế hoạch ra đề thi,thành lập ngân hàng câu hỏi,cấu trúc đề thi hợp lý.
- Thực hiện nghiêm túc khâu thi và chấm thi đảm bảo nguyên tắc minh bạch,khách quan,công bằng.
- Xây dựng hoàn chỉnh hệ thống văn bản pháp luật về đội ngũ công chức và công tác quản lý công chức. Ban hành quy chế tuyển dụng công chức hành chính để áp dụng thống nhất trong các kỳ thi tuyển.
- Thực hiện cơ cấu công chức trong các cơ quan, đơn vị làm cơ sở cho việc tuyển dụng ,quy hoạch, đào tạo,bồi dưỡng ,bổ nhiệm,luân chuyển công chức.
- Để ngăn chặn những hành vi sai phạm phải quy định trong các văn bản pháp luật những điều được làm, trách nhiệm cá nhân,trách nhiệm liên đới của người được giao quyền tuyển dụng và đặc biệt là người sử dụng công chức.
- Quy định của pháp luật phải bắt nguồn từ thực tiễn khách quan,phản ánh đúng sự thực và có tính khái quát cao phù hợp với điêù kiện thực tế của tình hình tuyển dụng công chức. Đây là vấn đề quan trọng hàng đầu vì chỉ có thể điều chỉnh được các hoạt động đó mà không tạo ra những sai sót đáng tiếc thì pháp luật phải phản ánh được các điều kiện về vấn đề cấp bách trong việc tuyển dụng công chức như cần sự điều chỉnh để làm hạn chế ý chí chủ quan của người có quyền tuyển dụng.
- Để có được đội ngũ công chức trong sạch,vững mạnh đủ phẩm chất và năng lực…thì việc đổi mới,hoàn thiện pháp lệnh về công chức trong trời gian tới cần phải dựa trên những quan điểm sau :
+ Phải xuất phát từ mục đích,yêu cầu của nền cải cách hành chính đặt ra đối với việc hoàn thiện công chức là phải định rõ tiêu chuẩn về trình độ,năng lực,cơ chế tuyển dụng nhằm đưa vào nền công vụ người có khả năng hình thành tốt nhiệm vụ,công vụ của nền hành chính.
+ Phải kế thừa được những ưu điểm của chế độ công chức truyền thống, đồng thời nghiên cứu tiếp thu,chọn lọc kinh nghiệm và những thành tựu khoa học trong việc quản lý nhân sự của các nước trên thế giới.
+ Phải tiến hành đồng bộ,toàn diện và phải có bước đi thích hợp đảm bảo từng bước xây dựng,hoàn chỉnh hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về công chức tạo cơ sở pháp lý cho việc xây dựng đội ngũ công chức có phẩm chất,năng lực đáp ứng yêu cầu CNH-HĐH đất nước.
+ Quy định rõ các điều kiện tuyển dụng và bổ nhiệm công chức bao gồm các quy định về tuổi,trình độ văn hoá,trình độ chuyên môn,năng lực thực tiễn…Đồng thời quy định rõ chế độ thi tuyển.
- Phải đổi mới công tác quy hoạch,cần định rõ cơ cấu độ tuổi cơ cấu quản lý Nhà nước ở cơ sở. Phải kết hợp tốt ba độ tuổi để đảm bảo tính kế thừa,tính liên tục và phát triển. Chỉ tiêu,tiêu chuẩn tuyển chọn phải được công khai, đối tượng tuyển chọn phải bám sát định hướng chung của công tác công chức là phải trẻ hoá,chú trọng đến năng lực trình độ,tạo điều kiện thuận lợi cho mọi đối tượng dự tuyển công chức. Cần chú ý cơ cấu giới tính trong tuyển dụng đảm bảo sự cân bằng hợp lý,kết hợp với công tác quy hoạch nâng cao tỷ lệ công chức nữ.
- Tuy nhiên trong điều kiện thực tế cần phải có chính sách ưu tiên đối với một số đối tượng con thương binh,liệt sỹ,người dân tộc thiểu số…Việc ưu tiên phải được quy định rõ ràng,hợp lý, đúng đối tượng tránh tình trạng ưu tiên mọt cách tràn lan,vô nguyên tắc.
- Để đảm bảo tính khách quan,công bằng và chất lượng của việc thi tuyển cần quy định rõ cơ cấu chất lượng,thành phần, chức năng,nhiệm vụ và quy chế làm việc của các hội đồng thi tuyển công chức ở cả trung ương và địa phương. Đồng thời quy định rõ tiêu chuẩn của từng loại ngạch,bậc,chức vụ của công chức Nhà nước.
- Tinh giản biên chế để lựa chọn được những người có tài,người có năng lực vào làm việc trong bộ máy hành chính trong thời đại chúng ta đang hướng tới một nền hành chính tri thức,văn minh và hiện đại là việc làm cần thiết và cấp bách nhưng phải có những phương pháp mang tính đột phá,mà phải đột phá ngay từ khâu tuyển dụng .
Trên đây chỉ là mốt số giải pháp cơ bản mang tính định hướng, để giải quyết tốt vấn đề tuyển dụng công chức cần phải có sự phối hợp của các cấp,các ngành từ trung ương đến địa phương. Trong thời gian tới mong rằng Đảng,chính phủ sẽ có những đổi mới về cơ chế,chính sách để ngày càng thu hút nhiều nhân tài hơn nữa đóng góp và xây dựng hệ thống hành chính của ta ngày càng tinh gọn,phát triển và tiến bộ.
PHẦN KẾT LUẬN
Trong công cuộc đổi mới đất nước,quá trình cải cách nền hành chính Nhà nước đã đặt ra những yêu cầu lớn về con người. Con người là yếu tố trung tâm của các hoạt động xã hội. Do đó,trong chiến lược cải cách,chiến lược về quản lý và phát triển nguồn nhân lực là vấn đề được quan tâm hàng đầu. Đất nước ta đang đứng trước giai đoạn phát triển mới với nhiều vận hội và thách thức. Quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung bao cấp sang nền kinh tế định hướng XHCN đòi hỏi phải xây dựng chế độ công vụ,công chức phù hợp khắc phục những nhược điểm và hạn chế vẫn còn tồn tại của cơ chế cũ,tiếp tục xây dựng một nền hành chính phục vụ nhân dân. Công chức là một vấn đề quan trọng trong hoạt động của mọi Nhà nước, đặc biệt là trong điều kiện quốc tế hoá lực lượng sản xuất. Khi mà các chính sách xã hội đã tương đối phù hợp với thực tiễn thì điều kiện quyết định thành công hay thất bại là do công tác công chức. Ngày nay trong sự nghiệp đổi mới,việc giải quyết tốt công tác cán bộ công chức vẫn là khâu then chốt,quyết định sự phát triển bền vững của xã hội.Thực trạng tuyển dụng công chức hiện nay cho thấy còn nhiều điều bất cập gây ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của các cơ quan,tổ chức, đơn vị trong quá trình phục vụ nhân dân. Việc thiếu tinh thần trách nhiệm,yếu kém về năng lực,chuyên môn,kỹ năng hành chính…của đội ngũ công chức làm cho bộ máy hành chính Nhà nước hoạt động trì trệ,kém hiệu quả,tình trạng quan liêu,tham nhũng ,sách nhiễu nhân dân vẫn tồn tại trong một bộ phận công chức làm ảnh hưởng đến lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước.Vì vậy trong điều kiện cải cách hành chính hiện nay,hướng tới xây dựng nền dân chủ,trong sạch và hiện đại hoá thì việc xây dựng đội ngũ công chức càng có ý nghĩa hơn bao giờ hết,mà đòi hỏi chúng ta phải cải cách chế độ công vụ,công chức mà trước hết phải làm tốt ngay từ khâu tuyển dụng nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO :
1.Giáo trình Luật hành chính Việt Nam-trường Đại học Luật HN- NXBCAND.
2. Giáo trình Luật hành chính và tài phán hành chính Việt Nam-Học viện hành chính quốc gia-NXBGD.
3. Vấn đề công vụ-PGS.TS Nguyễn Trọng Điều-NXBCTQG.
4. Xây dựng đội ngũ công chức trong tiến trình cải cách hành chính ở Việt Nam hiện nay, những vấn đề lý luận và thực tiễn-TS. Đặng Đình Bách.
5. Xây dựng đội ngũ cán bộ,công chức trong điều kiện cải cách nền hành chính ở nước ta hiện nay-Lê Tuấn Sơn-Luận văn thạc sĩ luật học.
6. Nghị định của chính phủ số 117/2003/NĐ-CP ngày 10-10-2003.
7. www.hanhchinh.com.vn.
No comments:
Post a Comment