I. MỞ ĐẦU
Như chúng ta đã biết, chất vấn là một hình thức giám sát của Quốc hội. Trong thời gian qua, hoạt động này luôn được công chúng quan tâm theo dõi. Những nỗ lực đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động chất vấn tại kì họp Quốc hội đã được cử tri cũng như các đại biểu Quốc hội ghi nhận, đánh giá cao. Chất lượng của các phiên chất vấn được nâng lên đáng kể. Tuy nhiên, trong thực tế hoạt động chất vấn còn tồn tại nhiều điểm hạn chế bởi vậy việc đưa ra giải pháp khắc phục là điều rất cần thiết.
II. NỘI DUNG
1.Cơ sở lý luận
1.1 Một số khái niệm
a. Đại biểu Quốc hội
Đại biểu Quốc hội là những công dân ưu tú trong các lĩnh vực hoạt động của Nhà nước và xã hội được nhân dân cả nước bầu ra thông qua tổng tuyển cử tự do. Đó là những đại biểu chân chính, đại diện cho nguyện vọng và ý chí của nhân dân đồng thời là người thay mặt nhân dân thực hiện quyền lực Nhà nước trong Quốc hội.
b. Chất vấn và trả lời chất vấn
Chất vấn là một hình thức giám sát của Quốc hội đồng thời cũng là quyền của đại biểu Quốc hội. Chất vấn được hiểu là “đặt vấn đề hỏi một cơ quan chính quyền về một điều thắc mắc và yêu cầu trả lời”. Trong phiên chất vấn, đại biểu Quốc hội nêu ra những câu hỏi và yêu cầu một cơ quan nhà nước hay một nhà chức trách phải trả lời, báo cáo và giải thích trước cơ quan quyền lực nhà nước về những vấn đề có liên quan đến hoạt động của cơ quan, cá nhân đó. Chất vấn là một dạng câu hỏi nhằm quy kết trách nhiệm đồng thời làm rõ nguyên nhân và đưa ra giải pháp khắc phục.
Trả lời chất vấn là hoạt động của cá nhân có thẩm quyền nhằm giải đáp khúc mắc, nguyện vọng của cử tri thông qua đại biểu Quốc hội. Những vấn đề chất vấn mà đại biểu Quốc hội đưa ra buộc các cơ quan và người chất vấn phải trả lời một cách nghiêm túc.
1.2 Bản chất,mục đích và vai trò của hoạt động chất vấn
Về bản chất, chất vấn là một hình thức được Quốc hội áp dụng để giám sát hoạt động của các cơ quan và các cá nhân được giao quyền. Có thể nói, chất vấn là một hoạt động bình thường mà các cơ quan lập pháp trên thế giới đều tiến hành.Khi thực hiện hoạt động chất vấn, đại biểu Quốc hội nhân danh cá nhân là đại diện quyền lực của nhân dân, thay mặt nhân dân nêu ra những câu hỏi thuộc về trách nhiệm của Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đồng thời yêu cầu họ trả lời về trách nhiệm pháp lí, nguyên nhân và giải pháp khắc phục vấn đề.
Về mục đích, hoạt động chất vấn không nhằm thu thập thông tin hay số liệu mà nhằm làm rõ trách nhiệm của các nhà chức trách. Nó nhằm giải đáp cho các câu hỏi như “người bị chất vấn có biết về vấn đề này không?”, “tại sao vấn đề đó lại xảy ra?”, “biện pháp khắc phục là gì?”, “trách nhiệm thuộc về ai?”… Đại biểu Quốc hội có thể đưa ra chất vấn nhiều lần về một vấn đề cho đến khi nó được giải quyết mới chấm dứt.
Bên cạnh đó, hoạt động chất vấn còn nhằm mục đích kiểm tra năng lực của các nhà chức trách trong việc nắm bắt và điều chỉnh lĩnh vực mà họ được giao trách nhiệm quản lí. Người bộ trưởng nắm vững công việc sẽ trả lời các câu hỏi một cách lưu loát, nâng cao được uy tín và ngược lại. Ngoài ra, xét ở một góc độ nào đó chất vấn còn là sự “cảnh báo” của Quốc hội về một vấn đề hoặc tình trạng cần lưu ý giải quyết.
Về vai trò, chất vấn góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội cũng như tinh thần trách nhiệm của các cơ quan nhà nước và cá nhân được giao quyền đối với cử tri. Thông qua chất vấn thì các vấn đề bức xúc, những tồn đọng trong hoạt động của các bộ, ban, ngành…sẽ được công khai và có hướng giải quyết nhanh chóng hơn.
1.3 Một số quy định về hoạt động chất vấn của đại biểu Quốc hội
Hoạt động chất vấn của đại biểu Quốc hội được quy định tại điều 98 Hiến pháp năm 1992 như sau: “ Đại biểu Quốc hội có quyền chất vấn Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao . Người bị chất vấn phải trả lời trước Quốc hội tại kỳ họp; trong trường hợp cần điều tra thì Quốc hội có thể quyết định cho trả lời bằng văn bản.” Quy định này cũng được thể hiện tương tự tại điều 49 của Luật tổ chức Quốc hội.
Ngoài ra, quy định trên còn được cụ thể hóa tại điều 40,điều 19,khoản 1 điều 37 Luật hoạt động giám sát Quốc hội, chương IV của Nội quy kỳ họp Quốc hội và một số Nghị quyết, văn bản có liên quan đến vấn đề chất vấn của đại biểu Quốc hội.
Quy trình chất vấn cũng được quy định rõ tại điều 11 Luật hoạt động giám sát Quốc hội. Theo đó quy trình chất vấn bao gồm 5 bước như sau:
Thứ nhất, đại biểu Quốc hội ghi rõ nội dung chất vấn , người bị chất vấn vào phiếu ghi chất vấn và gửi đên Chủ tịch Quốc hội để chuyển đến người bị chất vấn. Đoàn thư ký kỳ họp giúp Chủ tịch Quốc hội tổng hợp các chất vấn của Đại biểu Quốc hội để báo cáo Ủy ban thường vụ Quốc hội.
Thứ hai, Ủy ban thường vụ Quốc hội dự kiến danh sách những người có trách nhiệm trả lời chất vấn tại kỳ họp và báo cáo Quốc hội quyết định.
Thứ ba, việc trả lời chất vấn tại phiên họp toàn thể Quốc hội được tiến hành theo trình tự 2 bước sau đây:
Một, người bị chất vấn trả lời trực tiếp, đầy đủ các nội dung các vấn đề mà đại biểu quốc hội đã chất vấn và xác định rõ trách nhiệm, biện pháp khắc phục.
Hai, đại biểu Quốc hội có thể nêu lên câu hỏi liên quan đến nội dung đã chất vấn để người bị chất vấn trả lời
Thứ tư, sau khi nghe trả lời chất vấn nếu đại biểu Quốc hội không đồng ý với nội dung trả lời thì có quyền đề nghị Quốc hội tiếp tục thảo luận tại phiên họp đó, đưa ra thảo luận tại phiên họp khác của Quốc hội hoặc kiến nghị Quốc hội xem xét trách nhiệm đối với người bị chất vấn. Quốc hội ra nghị quyết về việc trả lời chất vấn và trách nhiệm của người bị chất vấn nếu xét thấy cần thiết.
Thứ năm, người đã trả lời chất vấn tại kỳ họp Quốc hội, tại phiên họp của Ủy ban thường vụ Quốc hội hoặc đã trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội bằng văn bản có trách nhiệm báo cáo với các đại biểu Quốc hội bằng văn bản về việc thực hiện những vấn đề đã hứa khi trả lời chất vấn tại kỳ họp tiếp theo.
2. Thực trạng hoạt động chất vấn đại biểu Quốc hội
Trong những năm gần đây, hoạt động chất vấn của đại biểu Quốc hội tại các kỳ họp càng ngày càng thu hút được sự chú ý của cử tri cả nước. Thực tế hoạt động này đã có nhiều tiến bộ và đạt được những kết quả tích cực tuy vậy vẫn không thể tránh khỏi những hạn chế.
a. Những kết quả đạt được trong hoạt động chất vấn.
Hoạt động chất vấn trong thời gian qua đã có nhiều đổi mới, thể hiện trách nhiệm của đại biểu Quốc hội và người trả lời chất vấn góp phần xây dựng tính dân chủ trong hoạt động của Quốc hội. Phiên họp chất vấn và trả lời chất vấn đã trở nên sôi nổi và có sức hút hơn. Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy không khí thẳng thắn, tích cực, trách nhiệm, có tính tranh luận và đối thoại với tinh thần xây dựng cao trong các phiên chất vấn gần đây đặc biệt là phiên chất vấn tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XIII vừa kết thúc vào ngày 22/11/2013. Trong kỳ họp này đã có nhiều đổi mới cụ thể như sau: Thứ nhất, thời gian chất vấn nhiều hơn. Nếu như trước đây đại biểu Quốc hội chỉ có 2,5 ngày để chất vấn các thành viên Chính phủ thì nay đã được tăng lên là 3 ngày.Thứ hai, đây là kỳ họp đầu tiên Quốc hội bố trí một buổi thảo luận về kết quả thực hiện lời hứa của các thành viên Chính phủ sau ba kỳ họp Quốc hội trước đây. Buổi thảo luận diễn ra với độ mở cao, tạo cơ hội cho một số vị trưởng ngành không có tên trong danh sách chất vấn, được giải trình thêm về các vấn đề gây bức xúc dư luận.
Điểm tích cực thứ hai là các đại biểu Quốc hội đã có trách nhiệm hơn trong việc thực hiện chất vấn. Họ đã có sự nghiên cứu, tìm hiểu, chuẩn bị câu hỏi chất vấn đích đáng đề cập đến nhiều vấn đề nóng hổi của cuộc sống, phản ánh đúng tâm tư, nguyện vọng của nhân dân.Trong phiên chất vấn tại kỳ họp thứ 6 quốc hội khóa XIII hàng loạt vấn đề nóng đã được đề cập, từ hệ lụy trong quy hoạch, xây dựng thuỷ điện đến việc xả lũ của thủy điện gây thiệt hại cho người dân; từ sự xuống cấp của y đức đến những vụ án oan sai, từ hiệu quả của công tác phòng, chống tham nhũng đến chất lượng đội ngũ công chức, viên chức...Tất cả những thực tế của cuộc sống, những vấn đề chung của xã hội, của đất nước đều được chuyển tải trong các câu hỏi chất vấn của đại biểu Quốc hội. Kết thúc phần chất vấn và trả lời chất vấn của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đã nhận xét “ những vấn đề Quốc hội lựa chọn để tiến hành chất vấn là những vấn đề bức xúc, cần giải quyết, do cuộc sống thực tế của nhân dân đặt ra”. Các câu hỏi chất vấn cũng được đại biểu Quốc hội gửi đến sớm hơn tạo điều kiện cho Ban thư kí kỳ họp tổng hợp câu hỏi và gửi cho người trả lời chất vấn. Đồng thời ý thức trả lời câu hỏi chất vấn của người bị chất vấn cũng được nâng lên đáng kể. Nhìn chung, các thành viên Chính phủ đã chuẩn bị rất kỹ các vấn đề và trả lời với tinh thần cầu thị cao, các câu trả lời cũng bám sát vào các vấn đề mà đại biểu và cử tri quan tâm. Bên cạnh đó, họ đã thẳng thắn hơn trong việc quy kết trách nhiệm thuộc về cá nhân hay tổ chức nào. Kỹ năng đặt câu hỏi chất vấn của đại biểu Quốc hội và kỹ năng trả lời chất vấn trong thời gian qua đã được cải thiện không ít. Hoạt động hỏi và trả lời đã đi vào đúng trọng tâm, ngắn gọn hơn, có sự tranh luận khá liên tục và sôi nổi. Qua đó các vấn đề cơ bản đã được làm rõ thêm ở nhiều góc độ, giúp mọi người hiểu sâu hơn về thực chất, nguyên nhân của vấn đề.
Bên cạnh đó, năng lực điều hành của chủ tọa phiên họp Quốc hội cũng được đánh giá cao. Dưới sự điều hành của Quốc hội không khí chất vấn ngày càng dân chủ, thẳng thắn và hiệu quả hơn. Một người chủ tọa có năng lực và kinh nghiệm còn có thể giúp cho áp lực nghị trường đối với đại biểu Quốc hội cũng như những vị Bộ trưởng bị chất vấn giảm đi phần nào. Chẳng hạn như câu nói vui của Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng “Bộ trưởng nói với tốc độ 4G, nghe mệt lắm” khi Bộ trưởng bộ Thông tin và Truyền thông nói quá nhanh ở những phút đầu trả lời chất vấn trực tiếp trước Quốc hội chiều 20/11/2013 vừa qua. Những câu nói đùa dí dỏm như vậy đã khiến cho không khí đỡ “căng” đồng thời cũng là lời nhắc nhở rất khéo léo về tốc độ nói của người trả lời chất vấn.
Ngoài ra, việc duy trì phương thức chất vấn theo nhóm vấn đề mà đại biểu Quốc hội đặt ra cũng như việc Quốc hội cho phép báo chí, phát thanh, truyền hình trực tiếp một số phiên thảo luận, chất vấn và trả lời chất vấn đã giúp cử tri hiểu rõ hơn bản chất sự việc, nắm được tinh thần chỉ đạo chung của Chính phủ; góp phần tạo ra bầu không khí dân chủ trong xã hội, gắn kết nhân dân cả nước với Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan Nhà nước.
b. Những hạn chế trong hoạt động chất vấn
Bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được thì hoạt động chất vấn của đại biểu Quốc hội trong thời gian qua vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế.
Thứ nhất, hoạt động chất vấn thường chỉ tập chung ở một số đại biểu trong khi có những đại biểu rất ít khi thậm chí là chưa bao giờ thực hiện một lần nào quyền chất vấn của mình. Đơn cử như tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XIII có đến 202 đại biểu đã không có chính kiến trong việc trong việc chọn người cho các phiên chất vấn trực tiếp. Ngoài ra, trong hoạt động chất vấn còn nhiều đại biểu Quốc hội vắng mặt. Trong kỳ họp Quốc hội thứ hai khóa XIII tại những phiên chất vấn hoặc những phiên biểu quyết thông qua nghị quyết quan trọng số lượng đại biểu vắng mặt lên tới 50 người. Điểm chung lớn nhất của các đại biểu đó là có tâm lí nể nang, né tránh những vấn đề gai góc, chưa đi đến tận cùng bức xúc của cử tri.
Thứ hai, kỹ năng đặt câu hỏi của đại biểu Quốc hội tuy đã được nâng lên nhưng vẫn còn nhiều điểm hạn chế. Những hạn chế đó có thể phân tích trên ba phương diện như sau:
Đầu tiên, về cách chọn vấn đề chất vấn. Hầu hết các đại biểu thường lựa chọn những vấn đề mà họ cảm thấy búc xúc nhất đồng thời vấn đề ấy cũng là mối quan tâm của nhiều cử tri, vừa mang tính thời sự, vừa mang tính lâu dài. Tuy nhiên vẫn còn những câu hỏi tập trung vào những vấn đề mang tính địa phương, thiếu tầm khái quát. Đôi khi đại biểu lại đưa ra câu hỏi chất vấn vào những vấn đề nhỏ không nhất thiết phải đưa ra chất vấn trực tiếp mà có thể hỏi bằng văn bản.
Cùng với việc chọn vấn đề thì việc chọn người trả lời chất vấn có đáp ứng được mong đợi của đại biểu, của người dân hay không là công việc quan trọng, có tính quyết định sự thành công của cuộc chất vấn. Nhưng trong thực tế các phiên chất vấn tại kỳ họp Quốc hội vẫn xảy ra những trường hợp hi hữu đó là chất vấn không đúng chủ thể. Điều này sẽ khiến cho người bị chất vấn lúng túng từ đó dẫn đến sự kém hiệu quả trong hoạt động chất vấn.
Cuối cùng, về cách trình bày nội dung chất vấn. Để có thể đưa ra một câu hỏi vừa hay, vừa sắc sảo lại vừa ngắn gọn đòi hỏi người đại biểu phải có kỹ năng diễn đạt tốt cũng như cách sử dụng ngôn từ chính xác. Tuy nhiên, có thể khẳng định rằng rất nhiều đại biểu Quốc hội mắc lỗi khi trình bày nội dung chất vấn của mình. Những lỗi cơ bản mà các đại biểu hay mắc phải đó là đặt câu hỏi có hai ý, diễn giải quá dài dòng mà không đi vào trọng tâm hay đặt câu hỏi đóng. Chẳng hạn như câu hỏi mà đại biểu Đặng Thị Kim Chi đặt ra cho Viện trưởng viện Kiểm sát nhân dân tối cao trong kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XIII “Qua theo dõi công tác thi hành án dân sự trong những năm gần đây cho thấy số lượng của các bản án quyết định có nội dung tuyên không rõ ràng còn nhiều và điều này đã tác động đến tiến độ công tác thi hành án dân sự cũng như ảnh hưởng đến quy định và lợi ích hợp pháp của người dân. Xin hỏi Viện trưởng, với trách nhiệm thực hiện kiểm sát thi hành án dân sự, Viện trưởng cho biết tại sao tình trạng trên lại tồn tại như thế và giải pháp để khắc phục việc có những bản án quyết định có nội dung tuyên không rõ ràng trong thời gian sắp tới. Tôi xin cảm ơn Viện trưởng?” Đây là một câu chất vấn khá hay tuy nhiên lại bao gồm hai ý: tình trạng và giải pháp khắc phục việc các bản án có nội dung tuyên không rõ ràng.
Ngoài ra, trong các phiên chất vấn còn còn diễn ra sự trùng lặp giữa câu hỏi của các đại biểu Quốc hội hay sự lặp lại các câu hỏi đã được đưa ra ở phiên chất vấn trước. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do nhiều câu hỏi của các đại biểu đã đưa ra ở những phiên chất vấn trước nhưng chưa được giải quyết triệt để. Các bộ, ngành đưa ra giải pháp nhưng chỉ là trong đề án chưa được thực hiện vì vậy mà đại biểu dù không muốn vẫn đành hỏi lại những câu hỏi cũ.
Thứ ba, về phía người trả lời chất vấn cũng còn tồn tại nhiều điểm hạn chế. Có những trường hợp Bộ trưởng trả lời còn dài, chưa đi thẳng vào ngay vấn đề, hoặc nói chưa sát những vấn đề mà đại biểu muốn tìm hiểu.Điều này không chỉ làm cho các đại biểu phía dưới rất sốt ruột, mà hàng triệu cử tri theo dõi qua truyền hình và phát thanh cũng cảm thấy khó hiểu. Hơn thế, các đại biểu muốn các Bộ trưởng phải đưa ra được các giải pháp trước những vấn đề khó khăn đang vấp phải, cũng như cam kết trong thời gian nào sẽ giải quyết xong những vấn đề trên. Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cho rằng các phiên chất vấn dường như vẫn “thiếu lửa”. Sở dĩ có ý kiến như vậy là vì nhiều Bộ trưởng, trưởng ngành đăng đàn đúng nghĩa trả bài: trình bày tình hình, số liệu, dẫn báo cáo, đọc nghị quyết, kể đề án…thậm chí có những Bộ trưởng cố tình né tránh không trả lời câu hỏi chất vấn như trường hợp của Bộ trưởng Bộ nội vụ Nguyễn Thái Bình. Trong phiên chất vấn kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XIII có tới 5 ý kiến muốn làm rõ việc công chức không làm được việc và tham nhũng trong đội ngũ làm công tác cán bộ và được Chủ tịch Quốc hội nhắc lại để trả lời tuy nhiên Bộ trưởng Nguyễn Thái Bình lại né trả lời và cho rằng đó là “vấn đề nhạy cảm và tế nhị”. Ngoài ra, do quỹ thời gian chất vấn còn hạn hẹp nên các đại biểu không thể truy vấn tới cùng điều này khiến cho tính tranh luận và độ “nóng” của phiên chất vấn giảm đi đáng kể đồng thời nhiều câu hỏi của đại biểu bị khất. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng câu hỏi của đại biểu bị khất đó là do các đại biểu thường chỉ tập trung nêu câu hỏi ở các kỳ họp Quốc hội trong khi khoảng thời gian giữa hai kỳ họp lại rất ít câu hỏi được gửi đến nên các Bộ trưởng không có đủ thời gian để trả lời tất cả các câu hỏi của đại biểu đưa ra.
3. Giải pháp nâng cao hiệu quả chất vấn trong các kỳ họp Quốc hội
Muốn khắc phục những hạn chế đã nêu ở trên chúng ta cần phải đưa ra được những giải pháp thích hợp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả của những phiên họp chất vấn và trả lời chất vấn.
Trước tiên, cơ sở pháp lí về hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn cần được hoàn thiện hơn. Cụ thể như sau:
Sửa đổi, bổ sung những điều còn bất cập trong hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến hoạt động chất vấn trong kỳ họp Quốc hội.
Cần xây dựng những quy định rõ ràng hơn nữa về chế tài xác định trách nhiệm của những người đứng đầu các bộ, ngành liên quan đến vấn đề chất vấn. Đồng thời cần quy định cụ thể các thủ tục hậu chất vấn như thu thập ý kiến đánh giá của đại biểu Quốc hội về kết quả trả lời chất vấn, hoạt động giám sát việc thực hiện lời hứa của người bị chất vấn, đưa ra lộ trình thay đổi cụ thể cũng như điều chỉnh chính sách kịp thời với những vấn đề đưa ra chất vấn…bởi sau chất vấn mà không có sự hành động, chuyển động thì mọi thứ đều trở nên vô nghĩa.
Thứ hai, về phía đại biểu Quốc hội. Chúng ta cần nâng cao hơn nữa chất lượng của hoạt động bầu cử nhằm lựa chọn những đại biểu thật sự xứng đáng là đại diện đấu tranh cho lợi ích của nhân dân, vững vàng về phẩm chất và chuyên môn. Đưa ra những biện pháp cụ thể để nâng cao năng lực trình độ của đại biểu Quốc hội như tổ chức khóa tập huấn các kỹ năng đặt câu hỏi chất vấn, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng trả lời báo chí…để có thể nâng cao khả năng diễn đạt cũng như chất lượng câu hỏi chất vấn. Bên cạnh đó, chúng ta cần tăng số lượng đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, đại biểu Quốc hội tái cử và giảm số lượng đại biểu kiêm nhiệm bởi đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách vừa đảm bảo điều kiện về thời gian hoạt động, vừa ít ràng buộc với các cơ quan chịu sự giám sát hơn các đại biểu Quốc hội kiêm nhiệm nên có “lửa” và ít ngại va chạm hơn còn đối với đại biểu Quốc hội tái cử đã có những trải nghiệm thực tế và kinh nghiệm hoạt động nghị trường nên có kỹ năng giám sát, chất vấn tốt. Chính vì thế hoạt động chất vấn sẽ mạnh mẽ và hiệu quả hơn.
Tính chuyên nghiệp của đại biểu trong hoạt động chất vấn cũng là vấn đề cần được quan tâm. Đại biểu Quốc hội cần có khả năng đánh giá, phân tích tốt vấn đề và thông thạo quy trình, thủ tục làm việc của Quốc hội. Đồng thời họ cũng cần có sự liên hệ chặt chẽ với nhân dân. Các đại biểu Quốc hội nên tăng cường hoạt động tiếp xúc với cử tri nhằm nắm bắt rõ tâm tư, nguyện vọng và những búc xúc của người dân về các vấn đề liên quan đến chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội…để từ đó có thể đưa những khúc mắc của nhân dân đến các thành viên của Chính phủ. Phát biểu ý kiến và chất vấn là sức ép của cử tri và của nhân dân đối với đại biểu Quốc hội. Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, đòi hỏi đại biểu phải hoạt động gần dân, sát cơ sở, lắng nghe ý kiến nhân dân, phải có những bằng chứng sinh động như dùng mô hình, chụp hiện trường các công trình, dự án để chứng minh một cách chân thực, rất thời sự về chất lượng các công trình, dự án.
Thứ ba, về phía người trả lời chất vấn cần trả lời câu hỏi chất vấn một cách rõ ràng hơn nữa. Tránh cách trả lời vòng vo hay coi chất vấn như là cơ hội để báo cáo thành tích, giải trình khó khăn...Đồng thời các thành viên của Chính phủ cần phải thể hiện tinh thần trách nhiệm cao hơn nữa, có khuyết điểm thì phải thẳng thắn thừa nhận và đưa ra giải pháp cụ thể giải quyết vấn đề cũng như nghiêm túc thực hiện lời hứa của mình sau khi kết thúc phiên chất vấn.
Thứ tư, đảm bảo điều kiện về bộ máy tham mưu giúp việc. Với thực tế đa số đại biểu Quốc hội hoạt động kiêm nhiệm như hiện nay, bộ máy giúp việc và các chuyên gia không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng mà còn tiết kiệm thời gian cho đại biểu Quốc hội. Cần thiết phải có cơ chế để đại biểu Quốc hội có thể tham vấn đội ngũ chuyên gia và các nhà nghiên cứu khoa học cho hoạt động của mình.
Thứ năm, đảm bảo điều kiện về tài chính. Cơ chế tài chính là một trong những yếu tố quan trọng đảm bảo cho hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội. Cần tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện làm việc cho đại biểu Quốc hội tạo điều kiện cũng như động lực để họ hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình.
Thứ sáu, cần tăng cường hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn giữa hai kỳ họp Quốc hội, tại các phiên họp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, tại Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội, để tránh tình trạng gây áp lực quá tải trong kỳ họp Quốc hội. Ngoài ra, cần nâng cao năng lực điều hành chất vấn và trả lời chất vấn trực tiếp của người chủ tọa phiên họp. Người điều hành phải hướng cho người bị chất vấn thấy được trách nhiệm của bộ, ngành mình trước Quốc hội và cử tri, nội dung yêu cầu trả lời phải đi thẳng vào trọng tâm câu hỏi chất vấn, phải giải trình rõ những vấn đề làm được, chưa được, xác định nguyên nhân chủ quan, khách quan, tránh tình trạng lợi dụng diễn đàn để báo cáo thành tích hoặc trả lời vòng vo, không đúng nội dung yêu cầu của đại biểu đặt ra.
III. KẾT LUẬN
Chất vấn là một trong những hình thức giám sát quan trọng của Quốc hội. Qua hoạt động chất vấn đại biểu Quốc hội đã thể hiện được vai trò, trách nhiệm của người đại diên cho nhân dân nêu lên những vấn đề búc xúc của xã hội. Với nhiều đổi mới tiến bộ thì hoạt động chất vấn càng ngày càng thu hút sự chú ý của đông đảo quần chúng nhân dân. Chất vấn và trả lời chất vấn đã trở thành nội dung được trông đợi và quan tâm nhiều nhất tại mỗi kỳ họp Quốc hội. Mỗi kỳ chất vấn được cử tri xem như một đợt sát hạch tín nhiệm các vị tư lệnh ngành cũng như đo lường chất lượng hoạt động của Quốc hội một cách rõ ràng nhất. Mặc dù còn tồn tại những điểm hạn chế song với những biện pháp cải cách cụ thể thì hoạt động chất vấn trong thời gian tới chắc chắn sẽ đạt được hiệu quả cao hơn nữa.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình luật hiến pháp Việt Nam,Nxb.CAND, Hà Nội năm 2012
2. Khoa luật – Đại học Quốc gia Hà Nội, Giáo trình luật hiến pháp Việt Nam,Nxb.ĐHQG, Hà Nội, 2005
3. Luật tổ chức Quốc hội
4. Luật về hoạt động giám sát của Quốc hội
5.http://cafef.vn/thoi-su/dai-bieu-quoc-hoi-danh-gia-ve-chat-van-va-tra-loi-chat-van-201311201141226338ca112.chn
6. http://www.cand.com.vn/vi-VN/thoisu/2013/11/215379.cand
7.http://vovworld.vn/vi-vn/Binh-luan/Chat-van-tai-ky-hop-thu-6-Quoc-hoi-khoa-XIII-Doi-moi-trong-hoat-dong-giam-sat/196828.vov
8.http://www.baomoi.com/Chat-luong-chat-van-duoc-nang-cao
9.http://vov.vn/Chinh-tri/Quoc-hoi/Van-thieu-lua-trong-chat-van-va-tra-loi-chat-van/293316.vov
10.http://daotao.vtv.vn/ky-thuat-dat-cau-hoi-chat-van-cua-dai-bieu-quoc-hoi/
No comments:
Post a Comment