Phạm tội có tổ chức là một hình thức đồng phạm đặc biệt - Bài tập học kỳ Luật Hình sự 1

1, Phạm tội có tổchức là một hình thức đồng phạm đặc biệt.

1.1, Khái niệm đồng phạm

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 20 Bộ luật hình sự năm 1999  sửa đổi, bổ sung năm 2009: “Đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện tội phạm”.

Theo quy định trên, đồng phạm đòi hỏi phải có những dấu hiệu sau:

• Dấu hiệu về mặt khách quan:

- Đồng phạm đòi hỏi phải có ít nhất hai người và hai người này phải có đủ điều kiện của chủ thể của tội phạm.Đó là điều kiện có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi chịu trách nhiêm hình sự.Dấu hiệu chủ thể đặc biệt không đòi hỏi phải có ở tất cả những người đồng phạm mà chỉ đòi hỏi ở một loại người đồng phạm là người thực hành.

- Những người này phải cùng thực hiện tội phạm (cố ý). Cùng thực hiện tội phạm có nghĩa là người đồng phạm phải tham gia vào tội phạm với một trong các hành vi: 

+ Hành vi thực hiện tội phạm (thực hiện hành vi được mô tả trong CTTP). Người có hành vi này được gọi là thực hành.

+ Hành vi tổ chức thực hiện tội phạm (tổ chức thực hiện hành vi được mô tả trong CTTP). Người có hành vi này được gọi là người tổ chức.

+ Hành vi xúi giục người khác thực hiện tội phạm (xúi giục người khác người khác thực hiện hành vi được mô tả trong CTTP). Người có hành vi này được gọi là người xúi giục.

+ Hành vi giúp sức người khác thực hiện tội phạm (giúp sức người khác thực hiện hành vi được mô tả trong CTTP). Người có hành vi này gọi là người giúp sức.

Nếu không có một trong những hành vi này thì không thể coi là cùng thực hiện thực hiện và không thể là người đồng phạm.

• Dấu hiệu về mặt chủ quan

Về mặt chủ quan, đồng phạm đòi hỏi những người cùng thực hiện tội phạm đều có lỗi cố ý. Ngoài ra, đối với những tội có dấu hiệu mục đích phạm tội là dấu hiệu bắt buộc, đồng phạm đòi hỏi những người cùng thực hiện phải có cùng mục đích phạm tội đó.

2, Phạm tội có tổ chức

Phạm tội có tổ chức là trường hợp đồng phạm có sự câu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm (Khoản 3 Điều 20 Bộ luật hình sự) Như vậy, phạm tội có tổ chức là một loại đồng phạm. Do phạm tội có tổ chức biểu hiện đầy đủ những dấu hiệu về mặt khách quan và măt chủ quan giống như đồng phạm thông thường.

Phạm tội có tổ chức là một hình thức đồng phạm đặc biệt, do phạm tội có tổ chức ngoài việc có những dấu hiệu giống với đồng phạm thông thường thì đồng phạm có tổ chức còn có đặc điểm có sự cấu kết chặt chẽ.Sự câu kết chặt chẽ này vừa thể hiện đặc điểm của dấu hiệu chủ quan vừa thể hiện đặc điểm của dấu hiệu khách quan; vừa thể hiện mức độ liên kết về mặt chủ quan vừa thể hiện mức độ phân hóa vai trò, nhiệm vụ cụ thể về mặt khách quan của người đồng phạm.

- Về mặt khách quan: Tội phạm có tổ chức là hình thức đồng phạm có phân công vai trò ( đồng phạm phức tạp) có kế hoạch phạm tội chi tiết, rõ ràng hoặc tuy không có kế hoạch nhưng mỗi người đảm nhiệm một phần nhất định và chịu trách nhiệm đối với phần việc của mình. Hay nói cách khác trong phạm tội có tổ chức, mỗi người được giao một nhiệm vụ cụ thể và tất cả họ cùng nhau liên kết lại thực hiện tội phạm và che dấu tội phạm.Mỗi thành viên có thể là người tổ chức, người điều hành, người giúp sức hoặc người thực hành, họ giúp đỡ lẫn nhau, tạo điều kiện cho nhau cùng thực hiện tội phạm.Thường trong mọi trường hợp, vị trí của người tổ chức được đề cao, tách khỏi những người đồng phạm khác. Người tổ chức là người nghĩ ra và điều hành các hoạt động phạm tội nên tạo ra một sự thống nhất và tinh vi trong thực hiện tội phạm.

- Về mặt chủ quan: Phạm tội có tổ chức là hình thức đồng phạm có thông mưu trước nhưng ở mức độ cao. Giữa những người phạm tội đã thống nhất được với nhau từ khi chuẩn bị đến khi kết thúc kể cả những biện pháp lẫn tránh pháp luật, tạo ra trong ý thức mỗi người một kế hoạch phạm tội có sự phối hợp hợp nhịp nhàng của những người tham gia. Trong quá trình phạm tội, từ khi chuẩn bị đến khi kết thúc, mỗi người phạm tội đều thể hiện thái độ thuần phục trước người tổ chức . Sự thuần phục đó có thể là do kính nể, do sợ hãi hoặc do nội quy chặt chẽ, kỷ luật nghiêm khắc đối với những tên không tuân theo mện lệnh. Mặt khác trong ý thức chủ quan của mỗi người, mục đích phạm tội đã được hằn sâu, cho nên mỗi khi một ý tưởng phạm tội nhằm mục đích chung được nêu ra thì những thành viên khác đều chấp nhận nó, cùng nhau bàn bạc để đi đến phương cách thực hiện tốt nhất. Trên cơ sở đó, khi đã bắt tay vào thực hiện tội phạm, mỗi người đều tìm cách hỗ trợ người khác và phục vụ cho hoạt động củ mình nhằm đạt được kết quả phạm tội như mong muốn. Đặc điểm này cho phép ta phân biệt phạm tội có tổ chức với hình thức đồng phạm có thông mưu trước.

Trong phạm tội có tổ chức, giữa những người đồng phạm vừa có sự liên kết chặt chẽ với nhau vừa có sự phân hóa vai trò, phân công nhiệm vụ tương đối rõ rệt, cụ thể. Do đó, đồng phạm có tổ chức thường có các đặc điểm: 

- Nhóm phạm tội được hình thành với tính lâu dài, bền vững.Trong nhóm tồn tại quan hệ chỉ huy- phục tùng. Mỗi người đồng phạm đều chịu sự điều khiển chung thồng nhất, đều coi và sử dụng tổ chức phạm tội như là công cụ sức mạnh trong hoạt động phạm tội của mình.

- Trong hoạt động, nhóm phạm tội có sự chuẩn bị,chu đáo về mọi mặt cho việc thực hiện cũng như cho việc che dấu tội phạm, cách thức thực hiện tội phạm thường tinh vi, xảo quyệt…

- Trong phạm tội có tổ chức, vai trò của người tổ chức mang tính quyết định. Khác với trường hợp đồng phạm có thông mưu trước chính là ở vai trò của người tổ chức; ở đồng phạm có thông mưu trước thì những người phạm tội chỉ bàn nhau cách thức thực hiện tội phạm còn ở phạm tội có tổ chức, người tổ chức có vị trí co hơn những người khác, thiết kế hoạt động và chỉ huy thực hiện nó. Người tổ chức có thể là người cầm đầu, chủ mưu hoăc chỉ huy.

Với đặc điểm như vậy, đồng phạm có tổ chức có nhiều khả năng cho phép phạm tội liên tục, nhiều lần và gây ra những hậu quả lớn, rất lớn hoặc đặc biệt lớn.

Trong thực tế, phạm tội có tổ chức thường được xuất hiện dưới các dạng :

- Đồng phạm có tổ chức do các tổ chức phạm tội thực hiện: Các đảng phái, hội, đoàn phản động, băng, ổ trộm, cướp….

- Phạm tội có tổ chức có thể là trường hợp những người đồng phạm đã cùng nhau phạm tội nhiều lần theo một kế hoạch thống nhất từ trước.

- Có thể là trường hợp những người đồng phạm chỉ thực hiện tội phạm một lần nhưng đã tổ chức thực hiện theo một kế hoạch được tính toán kỹ càng, chu đáo, có chuẩn bị phương tiện hoạt động và có khi còn cả chuẩn bị kế hoạch che giấu tội phạm 

Có thể nói, phạm tội có tổ chức nguy hiểm rất nhiều lần so với các trường hợp đồng phạm thông thường khác do vậy trách nhiệm đặt ra đối với những người tham gia cũng nghiêm khắc hơn. Trong các hình thức đồng phạm, chỉ có hính thức phạm tội có tổ chức được Bộ luật hình sự quy định là một tình tiết tăng nặng ( Điểm a, khoản 1, Điều) hoặc là một yếu tố định khung hình phạt.