I. KHÁI QUÁT VỀ CỘNG ĐỒNG CHÍNH TRỊ - AN NINH ASEAN.
1. Khái niệm.
Ý tưởng về Cộng đồng ASEAN được đưa ra trong tầm nhìn ASEAN 2020 năm 1997 với mục tiêu: “đến năm 2020 toàn bộ Đông Nam Á sẽ là một Cộng đồng ASEAN nhận thức được các mối liên hệ lịch sử của mình, hiểu rõ di sản văn hóa của mình và gắn bó với nhau bằng một bản sắc chung của khu vực”.
Tuyên bố Bali II được thông qua tại Hội nghị cấp cao lần thứ 9 năm 2003 khẳng định: “một Cộng đồng ASEAN sẽ hình thành ba trụ cột, Cộng đồng chính trị - an ninh ASEAN, Cộng đồng kinh tế ASEAN và Cộng đồng văn hóa - xã hội ASEAN”. Các Cộng đồng này gắn kết chặt chẽ với nhau và hỗ trợ lẫn nhau nhằm đảm bảo hòa bình lâu dài, ổn định và thịnh vượng chung cho khu vực.
Các quốc gia ASEAN nhận thức rõ việc phải đưa hợp tác chính trị và an ninh lên tầm cao mới, nhằm duy trì hòa bình, ổn định khu vực, đối phó với những thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống, song hành với những nhiệm vụ thúc đẩy liên kết kinh tế khu vực và mở rộng quan hệ kinh tế với bên ngoài.
Theo đó có thể hiểu, Cộng đồng chính trị - an ninh ASEAN (APSC) là liên kết về chính trị - an ninh của các quốc gia ASEAN trên cơ sở hệ thống các thể chế và thiết chế pháp lý, nhằm xây dựng và duy trì một khu vực ASEAN ổn định, hòa bình và an ninh toàn diện.
2. Mục tiêu của Cộng đồng chính trị- an ninh ASEAN:
Tại Hội nghị ngoại trưởng ASEAN lần thứ 37 năm 2003, lần đầu tiên Inđônêxia đã đề ra ý tưởng “Cộng đồng chính trị-an ninh ASEAN”; tháng 11/2004, Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 10 tổ chức tại Viêngchăn (Lào) đã thông qua “Cương lĩnh hành động của cộng đồng an ninh ASEAN”; Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 14 năm 2009 đã thông qua “Kế hoạch xây dựng cộng đồng chính trị-an ninh ASEAN”.
Từ đó, mục tiêu phát triển và quy định cụ thể của “Cộng đồng chính trị-an ninh ASEAN” là đến năm 2015 khối này được thành lập và cần phải thực hiện 3 mục tiêu sau. Một là, xây dựng một khối thống nhất có giá trị và chuẩn tắc chung, lấy cơ chế pháp lý làm nền tảng; hai là, thành lập một khu vực đoàn kết, hòa bình, ổn định và dựa vào nhau, gánh vác trách nhiệm chung về vấn đề an ninh phức tạp của khu vực; ba là, thành lập một khu vực linh hoạt, mở cửa, tăng cường sự liên kết với thế giới và dựa vào nhau.
3. Mô hình liên kết (t ko biết có nên đặt la mô hình liên kết hay cấu trúc nội dung)
Tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 10, ASEAN đã vạch ra kế hoạch hành động xây dựng Cộng đồng an ninh ASEAN (ASCPoA), trong đó tập trung vào 6 thành tố: hợp tác chính trị, xây dựng và chia sẻ chuẩn mực ứng xử, ngăn ngừa xung đột, kiến tạo hòa bình sau xung đột và cơ chế thực hiện. Chương trình hành động Viêng Chăn (VAP) đã cụ thể hóa Kế hoạch hành động xây dựng ASC cho giai đoạn 2004- 2010 với các tiểu mục cụ thể thuộc 5 lĩnh vực chính là: hợp tác chính trị (6 chương trình và 22 biện pháp), hình thành và chia sẻ các chuẩn mực (7 chương trình và 13 biện pháp), ngăn ngừa xung đột (4 chương trình và 9 biện pháp), giải quyết xung đột (2 chương trình và 9 biện pháp) và kiến tạo hòa bình sau xung đột (4 chương trình và 6 biện pháp). Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 14 (năm 2009) đã thông qua Kế hoạch tổng thể xây dựng APSC. Kế hoạch đã cụ thể hóa nội dung mục tiêu APSC và đề ra các phương hướng, biện pháp xây dựng APSC vào năm 2015 trên cơ sở tiếp nối Chương trình hành động vè ASC và Chương trình hành động Viêng Chăn (VAP), tiếp tục thúc đẩy hợp tác trên 5 lĩnh vực chính đã được đưa ra trong chương trình hành động Viêng Chăn.
II. HOẠT ĐỘNG “KIẾN TẠO HÒA BÌNH SAU XUNG ĐỘT”
1. Lý luận chung về “hoạt động kiến tạo hòa bình sau xung đột”:
Kiến tạo hòa bình sau xung đột là một trong 6 nội dung để thực hiện có hiệu quả của việc xây dựng cộng đồng chính trị - an ninh ASEAN. Kiến tạo hòa bình sau xung đột có thể hiểu là các biện pháp được tiến hành nhằm ba mục đích đó là: đảm bảo chấm dứt hoàn toàn xung đột, bạo lực hoặc những thảm họa do con người gây ra trong những khu vực bị ảnh hưởng do xung đột; tạo điều kiện để vãn hồi hòa bình hoặc đưa cuộc sống trở lại bình thường càng sớm càng tốt; tạo cơ sở cho hòa giải và tất cả biện pháp cần thiết nhằm bảo đảm hòa bình và ổn định khu vực, qua đó ngăn ngừa những mâu thuẫn, xung đột trong tương lai.
- Tăng cường sự hỗ trợ nhân đạo trong ASEAN bao gồm: tiến hành các các hoạt động trợ giúp cơ bản cho các nạn nhân của các cuộc xung đột, trên cơ sở có sự tham khảo từ phía quốc gia nhận sự trợ giúp này; tăng cường hợp tác nhằm hồi hương những người tị nạn, những người trốn ra nước ngoài tái định cư cho những người đó; đảm bảo an toàn cho những nhân viên trợ giúp các hoạt động cứu trợ nhân đạo; tăng cường hợp tác với Liên hợp quốc và nâng cao vai trò cũng như sự đóng góp của các tổ chức khu vực có liên quan trong hoạt động trợ giúp nhân đạo; tăng cường đối thoại và phối hợp quân sự, dân sự trong các hoạt động trợ giúp nhân đạo, nâng cao vai trò cùng sự đóng góp của phụ nữ.
- Thực hiện các chương trình phát triển nguồn nhân lực và xây dựng năng lực tại các khu vực sau xung đột, thông qua việc đưa ra hướng dẫn trong xây dựng chương trình đào tạo và năng lực; xác định những vấn đề ưu tiên, tăng cường hợp tác với các thực thể bên ngoài và thể chế tài chính; phát triển chương trình đào tạo có hệ thống cho các giáo viên liên quan đến kiến thức về hòa bình và hòa giải.
Hoạt động này hoàn toàn phù hợp với mục đích thành lập ASEAN, hoạt động này sẽ góp phần tạo lập một môi trường hòa bình ở các nước Đông Nam Á, từ đó ổn định khu vực, tạo cơ hội để các quốc gia phát triển một cách hài hòa và bền vững. Hoạt động kiến tạo hòa bình sau xung đột của ASEAN cũng phù hợp với quy định của Liên Hợp Quốc trong việc triển khai các hoạt động gìn giữ hòa bình ở các nước xung đột. Cụ thể, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, cơ quan quyền lực cao nhất của Liên hợp quốc đã quyết định triển khai các hoạt động gìn giữ hòa bình ở các nước có xung đột, đã thảo luận mở về nhiệm vụ quan trọng kiến tạo hòa bình ở các nước sau xung đột.Theo đó, các nước thành viên Liên hợp quốc đã nhất trí kêu gọi cần có các phản ứng quốc gia và quốc tế hiệu quả hơn nữa để các nước vừa thoát khỏi xung đột tăng cường các chức năng then chốt của chính phủ như đảm bảo an ninh, xử lý tranh chấp chính trị một cách hòa bình, bảo vệ dân thường, phục hồi kinh tế và cung cấp các dịch vụ cơ bản cho con người.(theo http://www.tuantinquehuong.com)
2. Những vấn đề pháp lý:
Hoạt động Kiến tạo hòa bình sau xung đột là một hoạt động khá quan trọng trong nội dung hoạt động của Cộng đồng chính trị- an ninh ASEAN và được quy định cụ thể trong các văn bản pháp lý sau:
a) Tuyên bố Hòa hợp ASEAN II (Tuyên bố Bali II):
Theo Tuyên bố này, hoạt động kiến tạohòa bình sau xung đột trong cộng đồng chính trị an ninh được thể hiện như sau: “ASEAN sẽ khám phá cách thức sáng tạo để tăng cường an ninh của nó và thiết lập các phương thức cho Cộng đồng An ninh ASEAN, ngoài những điều khác trong đó bao gồm các yếu tố sau: chỉ tiêu-thiết lập, ngăn ngừa xung đột, phương pháp tiếp cận để giải quyết xung đột và xây dựng hòa bình sau xung đột.”
b) Kế hoạch hành động xây dựng Cộng đồng An ninh ASEAN (ASCPoA):
Để thực hiện có hiệu quả việc xây dựng ASC, ASEAN nhất trí xây dựng Kế hoạch hành động, vạch những định hướng cơ bản cho quá trình này. Kế hoạch Hành động này đã được Lãnh đạo ASEAN thông qua tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 10 (Viên Chăn, Lào, tháng 11/2004).
Hoạt đông kiến tạo hòa bình sau xung đột trong cộng đồng chính trị ASEAN được quy định tại mục V. Theo đó, kiến tạo hòa bình sau xung đột được quy định như sau: “Xây dựng hòa bình sau xung đột nhằm tạo ra các điều kiện cần thiết cho một nền hòa bình bền vững trong khu vực xung đột tàn phá và ngăn chặn sự hồi sinh của cuộc xung đột. Nó là một quá trình liên quan đến trên diện rộng hợp tác liên ngành và sự phối hợp giữa một loạt các vấn đề. Hoạt động của ASEAN liên quan đến xây dựng hòa bình sau xung đột bao gồm việc thành lập cơ chế huy động các nguồn lực thích hợp. Như một gia đình ASEAN, các thành viên cần hỗ trợ lẫn nhau trong hậu xung đột nỗ lực xây dựng hòa bình, chẳng hạn như cứu trợ nhân đạo, tái thiết và phục hồi chức năng.”
Tuy nhiên, kế hoạch hoạt động xây dựng Cộng đồng An ninh Asean không quy định lộ trình thực hiện cụ thể đối với các hoạt động kiến tạo hòa bình sau xung đột trong bản kế hoạch, để phản ánh tính linh hoạt của ASEAN và cũng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các nước, nhất là các nước chưa sẵn sàng có thể tham gia vào thời điểm thích hợp.
c) Chương trình hành động Viên-chăn (VAP):
Chương trình này đã cụ thể hóa Kế hoạch hành động xây dựng ASC cho giai đoạn 2004-2010 với các tiểu mục cụ thể thuộc 5 lĩnh vực chính, trong đó “Hoạt động Kiến tạo hòa bình sau xung đột là công việc cần thiết cho hòa bình ổn định và ngăn chặn sự tái sinh của những loại xung đột phức tạp (đòi hỏi một trình độ chuyên môn nhất định mới có thể giải quyết) . Do đó, chiến lược để kiến tạo hòa bình sau xung đột gồm [1]” (có 4 chương trình và 6 biện pháp):
Về 4 chương trình:
+ ASEAN cần tăng cường viện trợ nhân đạo cho những gì xảy ra ở khu vực có xung đột bằng việc thông qua quy trình hoạt động tiêu chuẩn (SOP - standard operating procedure) để thành lập nơi trú ẩn an toàn.
+ Thực hiện phát triển nguồn nhân lực và tăng công suất xây dựng và khôi phục lại khu vực vừa trải qua xung đột
+ Giảm căng thẳng thông qua trao đổi giáo dục và cải cách chương trình giảng dạy; và
+ Tăng cường hợp tác trong hòa giải và thúc đẩy nền văn hóa hòa bình.
Về 6 biện pháp:
+ Thông qua quy trình hoạt động tiêu chuẩn (SOP - standard operating procedure).
+ Hoàn thành khảo sát khu vực mục tiêu trải qua tái thiết sau xung đột.
+ Hoàn thành việc đào tạo và xây dựng năng lực cần đánh giá.
+ Xác định các chủ đề cần ưu tiên.
+ Quyết định và phát triển các chương trình quan trọng cần ưu tiên.
+ Thực hiện các chương trình đó hàng năm.
d) Kế hoạch tổng thể xây dựng Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN (APSC):
Kế hoạch tổng thể xây dựng Cộng đồng Chính trị-An ninh ASEAN là một phần trong Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, được thông qua tại Cấp cao ASEAN-14 (tháng 2/2009). Kế hoạch cụ thể hoá nội dung mục tiêu APSC, và đề ra các phương hướng, biện pháp xây dựng APSC vào 2015 trên cơ sở tiếp nối Chương trình hành động về ASC và Chương trình Hành động Viên-chăn (VAP) (hợp phần ASC).
Đối với hoạt động kiến tạo hòa bình sau xung đột được quy định như sau: “Nỗ lực của ASEAN trong hoạt động kiến tạo hòa bình sau xung đột ngoài các biện pháp đã có và được bổ sung nhiều biện pháp khác như: (a) đảm bảo ngăn chặn xung đột hoặc hành vi bạo lực và khắc phục các khu vực bị con người phá hủy; (b) tạo điều kiện thiết lập lại hòa bình và cuộc sống bình thường càng sớm càng tốt; và (c) hòa giải bất đồng và các biện pháp cần thiết khác nhằm đảm bảo ổn định hòa bình, ngăn chặn sự ảnh hưởng của xung đột đến các khu vực lân cận trong tương lai.
Những biện pháp trên có thể thúc đẩy việc thực hiện hoạt động cứu trợ nhân đạo, bao gồm cả việc hợp tác với Liên hợp quốc và tổ chức quốc tế khác, cũng như tăng khả năng giúp đỡ cho những người dân ở khu vực bị ảnh hưởng.” [2]
Theo đó, có 7 hoạt động nhằm Tăng cường hỗ trợ nhân đạo ASEAN, 6 hoạt động nhằm Thực hiện chương trình phát triển nguồn nhân lực và xây dựng năng lực trong các khu vực sau xung đột, 3 hoạt động nhằm Tăng cường hợp tác trong hòa giải và tăng cường hơn nữa các giá trị hòa bình theo định hướng.
3. Thực tiễn triển khai:
3.1. Thực tiễn triển khai hoạt động “kiến tạo hòa bình” của Cộng đồng chính trị- an ninh ASEAN:
- Trong khuôn khổ ASEAN:
Trong khuôn khổ hoạt động của ASEAN, hầu hết các hoạt động đã hoàn tất và đang được triển khai nằm trong 3 lĩnh vực đầu: Hợp tác chính trị; Hình thành và chia sẻ các chuẩn mực và Ngăn ngừa xung đột , trong đó tiến triển mới đáng chú ý là hoàn tất xây dựng Hiến chương ASEAN, hình thành cơ chế Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN, ký kết Công ước ASEAN về chống khủng bố, ... Tuy nhiên, đối với 2 lĩnh vực còn lại là: Giải quyết xung đột và Kiến tạo hòa bình sau xung đột hầu như chưa có hoạt động nào được triển khai chủ yếu do các nước còn dè dặt, vì đây là những lĩnh vực mới và có phần phức tạp, nhạy cảm.
Các cuộc xung đột giữa các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á đã từng xảy ra thì sự can thiệp của ASEAN là tương đối hạn chế vì bởi giới hạn của nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia thành viên, do đó mà hoạt động kiến tạo hoà bình, nhằm chấm dứt xung đột, vãn hồi hoà bình…ASEAN cũng như các quốc gia thành viên chưa có các hoạt động cụ thể và rõ ràng. Hiện nay, với tình hình xung đột biển Đông ngày càng gia tăng, trong đó phải kể đến tranh chấp quần đảo Hoàng Sa giữa Việt Nam, Trung Quốc và Đài Loan, quần đảo Trường Sa giữa 6 quốc gia và lãnh thổ: Trung Quốc, Đài Loan, Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei. Do đó, để hạn chế xung đột căng thẳng, tìm ra giải pháp tốt nhất để các quốc gia cùng hoà bình và phát triển Trung Quốc và ASEAN cũng đã bắt đầu các cuộc đàm phán nhằm tạo ra một quy tắc ứng xử để giảm bớt căng thẳng đối với quần đảo tranh chấp, đã thống nhất Tuyên bố về cách ứng xử các bên trên Biển Đông (DOC). Tháng 7 năm 2011, Trung Quốc, Brunei, Malaysia, Philippines, Đài Loan và Việt Nam đã đồng ý với một bộ chỉ dẫn sơ bộ nhằm giải quyết tranh chấp. Có thể coi sự tham gia của ASEAN trong các quan hệ trên là hành động tích cực nhằm giảm căng thẳng xung đột, để từ đó các quốc gia thành viên ASEAN chủ động hơn trong việc ngồi lại với nhau để đưa ra một giải pháp tốt nhất,tạo điều kiện một cách tốt nhất các quốc gia cùng có lợi,tạo cơ sở cho hoà giải và ổn định khu vực, ngăn ngừa những mâu thuẫn, xung đột trong tương lai.
- Sự hợp tác giữa ASEAN với Liên minh châu Âu (EU) trong hoạt động “kiến tạo hòa bình sau xung đột”:
Trên lĩnh vực này, Liên minh châu Âu (EU) đang chịu trách nhiệm về một số sáng kiến nhằm tăng cường năng lực hòa giải và đối thoại giữa các nước và ASEAN hiện cũng đang học tập những phương thức tốt nhất từ những khu vực khác nhằm tự phát triển thành một nhà lãnh đạo về kiến tạo hòa bình. Kế hoạch chi tiết về Cộng đồng Chính trị-An ninh ASEAN (APSC) đưa ra nhiều kiến nghị về quản lý xung đột với ba trụ cột, trong đó có mục tiêu về một khu vực liên kết chặt chẽ, hòa bình, ổn định và năng động cùng chia sẻ trách nhiệm vì một nền an ninh toàn diện. Kế hoạch này nói lên cam kết của ASEAN về phòng ngừa xung đột, ngoại giao phòng ngừa và phát triển sau xung đột, đồng thời xác định một chương trình hành động hướng tới các mục tiêu về chính trị - an ninh thông qua công tác nghiên cứu, hợp tác và phát triển một khuôn khổ thể chế nhằm đối phó với các vấn đề xung đột và an ninh khu vực.
Ngoài ra, trong vài năm qua, ASEAN cũng đã tham gia giải quyết các xung đột. Là một thực thể khu vực, ASEAN đã cùng với EU giám sát việc thực hiện Bản ghi nhớ (MoU) trong khuôn khổ Phái bộ Giám sát Aceh (AMM). Dù đóng vai trò khiêm tốn trong AMM, song đó có thể là bước khởi đầu để ASEAN thể hiện sự tham gia sâu rộng hơn trong tương lai.
- Việt Nam trong hoạt động kiến tạo hòa bình sau xung đột:
Về vấn đề biển Đông, trong khi chưa đạt được các giải pháp cơ bản và lâu dài, chúng ta trước sau như một, cùng các nước triệt để tuân thủ luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982, tôn trọng Tuyên bố giữa ASEAN và Trung Quốc về cách ứng xử trên biển Đông (DOC), nỗ lực cùng các nước ASEAN và Trung Quốc xây dựng một Bộ quy tắc ứng xử (COC) thực sự có hiệu lực trong việc quản lý tranh chấp và ngăn ngừa xung đột ở biển Đông. Việt Nam kiên trì xử lý đúng đắn vấn đề biên giới, lãnh thổ, trước hết là tranh chấp ở biển Đông. Đây là một trong những vấn đề then chốt nhất bảo đảm môi trường hoà bình, ổn định của đất nước, cả trước mắt và lâu dài. Biên giới, lãnh thổ là vấn đề nhạy cảm đối với mọi quốc gia, dân tộc. Trong thời gian qua, bằng nỗ lực to lớn, kiên trì của nước ta và các nước, chúng ta đã giải quyết được nhiều vấn đề liên quan đến biên giới, lãnh thổ. Nhưng những vấn đề còn đang tồn tại lại là những vấn đề rất phức tạp về pháp lý cũng như về lịch sử và thực tiễn. Chúng ta kiên trì giải quyết những vấn đề này bằng biện pháp hoà bình trên cơ sở luật pháp quốc tế và tinh thần hữu nghị, hợp tác. (http://www.mod.gov.vn)
Việt Nam đã cố gắng tăng cường và mang chủ để Biển Đông ra trước diễn đàn ASEAN, cố gắng cải thiện quan hệ với Hoa Kỳ để chia sẻ mối quan tâm lẫn nhau với Philippines như hỗ trợ Philippines sau cơn bão Haya trong thời gian vừa qua- hành động này cũng góp phần giảm căng thẳng về vấn đề biển Đông, tạo mối quan hệ hợp tác, phát triển giữa hai nước.
3.2. Hạn chế:
Hiện nay hầu như chưa có nhiều hoạt động triển khai. Các quốc gia còn khá dè dặt khi xảy ra xung đột. Những tín hiệu tích cực của kiến tạo và các cuộc đàm phán trực tiếp một phần không đủ để xóa đi những hiềm khích đã ăn sâu trong quan hệ giữa các quốc gia. Những diễn biến mới hiện nay một lần nữa cho thấy, tiến trình hòa bình hiện nay khá quanh co và chỉ mang tính hình thức. Bởi bên cạnh sự thù địch và mất lòng tin, vẫn còn đó những mâu thuẫn “thâm căn cố đế” tồn tại suốt nhiều thập niên qua trong cuộc xung đột giữa các nước.
Trên thực tế, khi xảy ra tranh chấp, các bên chấp nhận nối lại đàm phán vì đều không muốn bị xem là bên từ chối hòa bình và làm khó cho nỗ lực hòa bình. Mỗi bên đều chờ đợi phía bên kia bước ra khỏi bàn đàm phán để mong giành lợi thế về ngoại giao.(nên có ví dụ)
3.3. Đánh giá nguyên nhân vì sao hoạt động này chưa được thực hiện nhiều trên thực tế
- Tính đa dạng, sự khác nhau và những mâu thuẫn bên trong phức tạp, đan xen sẽ ảnh hưởng đến việc phát triển ổn định của mối quan hệ hợp tác chính trị và an ninh ASEAN. Một mặt, trong khu vực ASEAN còn tồn tại sự đa dạng về dân tộc, ngôn ngữ, tôn giáo và sự chênh lệch về trình độ phát triển của các nước thành viên. Mặt khác, vẫn còn tồn tại xung đột. Ví dụ như gần đây giữa Thái Lan và Campuchia liên tiếp xảy ra tranh chấp đền Preah Vihear. Lợi ích chung có hạn và lợi ích quốc gia khó có thể điều tiết đã cản trở việc hợp tác phát triển hơn nữa, khiến cho hợp tác an ninh của các nước ASEAN có thể vẫn sẽ giữ ở mức độ và tầng nấc hợp tác tương đối thấp trong một khoảng thời gian tương đối.
- Nội bộ ASEAN khó có thể đạt được sự thống nhất và nhận thức chung về quan niệm an ninh và mối đe dọa chung trong tình hình mới. Đặc biệt là về những vấn đề như cái gì là mối đe dọa an ninh chủ yếu, làm thế nào để đối phó với mối đe dọa an ninh. Ví dụ, Philíppin, Thái Lan và Singapo tán thành chính sách chống khủng bố của Mỹ, coi chủ nghĩa khủng bố là mối đe dọa an ninh chính, còn Inđônêxia và Malaixia thì không coi chủ nghĩa khủng bố là mối đe dọa chính của mình. Ngoài ra, nội bộ các nước ASEAN tồn tại bất đồng về nhiều vấn đề như nhân quyền, dân chủ và thành lập lực lượng gìn giữ hòa bình khu vực. Trong tình hình này, hợp tác an ninh đa phương hiển nhiên là thiếu đi nền tảng.
- Về vấn đề bình đẳng về chủ quyền giữa các quốc gia: bình đẳng chủ quyền đóng vai trò rất quan trọng trong việc thiết lập, xây dựng cũng như duy trì một trật tự quốc tế trong quan hệ giữa các quốc gia. Chủ quyền quốc gia là quyền tối cao trong phạm vi lãnh thổ và độc lập trong quan hệ đối ngoại, vấn đề này rất nhạy cảm, liên quan đến chính trị của các quốc gia, đặc biệt là vấn đề chủ quyền quốc gia. Và cũng liên quan đến nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia khác: đó là không cho phép bất kì một quốc gia nào dù lớn hay nhỏ, dù giàu hay nghèo, dù văn minh hay lạc hậu được quyền can thiệp vào các lĩnh vực thuộc thẩm quyền riêng biệt của mỗi quốc gia.
- Sự ảnh hưởng của nước mạnh, nước phát triển trong khu vực đối với hoạt động giải quyết tranh chấp và thiết lập lại hòa bình sau xung đột.(viết them)
- Việc chấm dứt xung đột hoàn toàn thì rất khó trong khi các cuộc xung đột giữa các quốc gia diễn ra mà trong đâu đó sự thù địch, mất lòng tin của nhau vẫn còn.
3.4. Giải pháp để hoạt động này được triển khai trên thực tế:
- Học hỏi kinh nghiệm và chuyên môn từ các cuộc xung đột đã được giải quyết từ các tổ chức khác trên thế giới. Inđônêxia và Philípin đang sử dụng các đội công tác gồm những chuyên gia giải quyết xung đột để phát triển các khuôn khổ chiến lược nhằm kết thúc các cuộc xung đột ở mỗi nước, cũng như xây dựng hòa bình lâu dài. Những gì có được từ việc phối hợp với các nước có kinh nghiệm ngoài khu vực có thể giúp ích cho các nước ASEAN trong hoạt động kiến tạo hòa bình.
- Thành lập một trung tâm cho hòa bình và hòa giải của ASEAN. Trung tâm này có thể tập trung nghiên cứu về các khủng hoảng xã hội trong khu vực, đưa ra các khuyến nghị về hoạt động kiến tạo hòa bình và các cơ chế nội khối để quản lý và ngăn ngừa xung đột.
- Tăng cường các hoạt động của cộng đồng xã hội ASEAN, qua đó, tạo sự gắn kết giữa các quốc gia thành viên, giúp các quốc gia đó hiểu nhau hơn và tin tưởng lẫn nhau nhằm giảm đến mức tối đa sự bất đồng quan điểm và các cuộc xung đột.
- Thúc đẩy sự hợp tác về hoạt động giải quyết xung đột, viện trợ nhân đạo với Liên hợp quốc, Liên minh Châu Âu và các tổ chức khác nhằm tham khảo, học hỏi kinh nghiệm từ các hoạt động gìn giữ hòa bình, giải quyết xung đột của hội đồng bảo an của Liên hợp quốc
KẾT BÀI
Như vậy, từ những bình luận trên của nhóm về hoạt động kiến tạo hòa bình sau xung đột trong Cộng đồng chính trị an ninh ASEAN dưới góc độ lý luân, thực tiễn cũng như trong quá trình thực tiễn triển khai, có thể thấy hoạt động này bên cạnh những tích cực của nó vẫn còn tồn tại một số hạn chế cần khắc phục để hoạt động này triển khai nhiều hơn nữa trên thực tế. Hy vọng rằng, trong những năm tiếp theo, Việt Nam nói riêng và ASEAN nói chung sẽ tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được trong hoạt động kiến tạo hòa bình sau xung đột, đảm bảo mục đích duy trì và thúc đẩy hòa bình mà ASEAN đã đặt ra.
Cảm ơn bạn Nhung Ninh đã chia sẻ tài liệu này!
No comments:
Post a Comment