Công bố thông tin là một trong những nhân tố quan trọng nhất giúp thị trường chứng khoán phát triển. Khi các doanh nghiệp này đã được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán thì câu chuyện công bố thông tin doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở những người chủ sở hữu mà còn là chuyện của những nhà đầu tư.
Để hiểu rõ hơn vấn đề này, nhóm chúng em xin trình bày đề tài: “Tìm hiểu chế độ công bố thông tin của các tổ chức niêm yết và thực trạng pháp luật, thực trạng tuân thủ áp dụng pháp luật về công bố thông tin của các tổ chức niêm yết.” Với kiến thức có hạn và quá trình tìm hiểu không tránh được còn sai sót, mong thầy cô bỏ qua.
Nội dung
1. Chế độ công bố thông tin của tổ chức niêm yết
Để tìm hiểu về chế độ công bố thông tin của tổ chức niêm yết trước tiên chúng ta cần hiểu thế nào là niêm yết chứng khoán, thế nào là tổ chức niêm yết chứng khoán?
Trước tiên là niêm yết chứng khoán, chúng ta có hiểu một cách đơn giản nhất thì niêm yết chứng khoán là việc thực hiện các hoạt động cần thiết để một loại chứng khoán nhất định có thể công bố công khai trên thị trường có tổ chức và các đối tượng quan tâm có cơ sở tin cậy, thực hiện giao dịch loại chứng khoán này. Hay nói cách khác, niêm yết chứng khoán là việc đưa các chứng khoán có đủ điều kiện vào giao dịch tai Sở giao dịch chưng khoán hoặc trung tâm giao dịch chứng khoán (Khoản 17 Điều 6 Luật chứng khoán năm 2006).
Từ đó suy ra tổ chức niêm yết chứng khoán chính là tổ chức có đủ các điều kiện luật định thực hiện việc đưa chứng khoán có đủ điều kiện ra giao dịch.
Tổ chức niêm yết sẽ phải công bố thông tin trong các trường hợp như trách nhiệm công bố thông tin của công ty đại chúng là công bố định kỳ, công bố bất thường, công bố theo yêu cầu của Ủy ban chứng khoán nhà nước (Điều 101 Luật chứng khoán 2006) đồng thời tổ chức niêm yết còn có trách nhiệm công bố thông tin trong một số trường hợp quy định tại Điều 103 Luật chúng khoán 2006 và Mục IV Thông tư số 09/2010/TT-BTC hướng dẫn về việc công bố thông tin trên thị trường chúng khoán.
* Đối với chế độ công bố thông tin định kỳ
- Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày có báo cáo tài chính năm được kiểm toán, công ty đại chúng phải công bố thông tin định kỳ về báo cáo tài chính năm theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 16 Luật chứng khoán, cụ thể như sau:
+ Ngày hoàn thành báo cáo tài chính năm được tính từ ngày tổ chức kiểm toán được chấp thuận ký báo cáo kiểm toán. Thời hạn hoàn thành báo cáo tài chính năm chậm nhất là 90 ngày, kể từ ngày kết thúc năm tài chính.
+ Nội dung công bố thông tin về báo cáo tài chính năm bao gồm: Bảng cân đối kế toán; Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh; Báo cáo lưu chuyển tiền tệ; Bản thuyết minh báo cáo tài chính theo qui định của pháp luật về kế toán. Trường hợp công ty đại chúng thuộc các ngành đặc thù thì việc công bố báo cáo tài chính năm sẽ theo Mẫu báo cáo tài chính do Bộ Tài chính ban hành hoặc chấp thuận.
+ Trường hợp công ty đại chúng là công ty mẹ của một tổ chức khác thì nội dung công bố thông tin về báo cáo tài chính năm bao gồm Báo cáo tài chính của công ty đại chúng (công ty mẹ) và Báo cáo tài chính hợp nhất theo qui định của pháp luật về kế toán.
+ Công ty đại chúng phải lập và công bố Báo cáo Thường niên theo Mẫu CBTT-02 kèm theo Thông tư số 09/2010/TT-BTC đồng thời với công bố báo cáo tài chính năm.
+ Công ty đại chúng phải công bố Báo cáo tài chính năm tóm tắt theo Mẫu CBTT-03 kèm theo Thông tư số 09/2010/TT-BTC trên 3 số báo liên tiếp của 1 tờ báo Trung ương và 1 tờ báo địa phương nơi công ty đại chúng đóng trụ sở chính hoặc thông qua phương tiện công bố thông tin của UBCKNN.
+ Báo cáo tài chính năm, Báo cáo Thường niên của công ty đại chúng phải công bố trên các ấn phẩm, trang thông tin điện tử của công ty đại chúng và lưu trữ ít nhất 10 năm tại trụ sở chính của tổ chức để nhà đầu tư tham khảo.
- Tổ chức niêm yết công bố thông tin định kỳ về báo cáo tài chính quý trong thời hạn 5 ngày, kể từ ngày hoàn thành báo cáo tài chính quý, cụ thể như sau (khoản 1.2 Điều 1 Thông tư hướng dẫn về việc công bố thông tin trên thị trường chúng khoán Thông tư số 09/2010/TT-BTC):
+ Thời hạn hoàn thành báo cáo tài chính quý trước ngày thứ hai mươi của tháng đầu quý tiếp theo. Báo cáo tài chính quý không phải kiểm toán.
+ Nội dung công bố thông tin về báo cáo tài chính quý của tổ chức niêm yết bao gồm: Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ, Bản thuyết minh báo cáo tài chính theo quy định của pháp luật về kế toán. Trường hợp tổ chức niêm yết thuộc các ngành đặc thù thì việc công bố báo cáo tài chính quý sẽ theo Mẫu báo cáo tài chính do Bộ Tài chính ban hành hoặc chấp thuận. Trường hợp kết quả hoạt động kinh doanh giữa hai kỳ báo cáo có biến động từ 5% trở lên, tổ chức niêm yết phải giải trình rõ nguyên nhân dẫn đến những biến động bất thường đó trong báo cáo tài chính quý.
+ Tổ chức niêm yết công bố báo cáo tài chính quý tóm tắt theo Mẫu CBTT-03 kèm theo Thông tư số 09/2010/TT-BTC thông qua phương tiện công bố thông tin của UBCKNN, SGDCK, TTGDCK.
+ Báo cáo tài chính quý của tổ chức niêm yết phải công bố trên các ấn phẩm, trang thông tin điện tử của tổ chức niêm yết và phải lưu trữ ít nhất trong vòng 12 tháng tiếp theotại trụ sở chính của tổ chức để nhà đầu tư tham khảo.
* Đối với chế độ công bố thông tin bất thường
- Tổ chức niêm yết phải công bố thông tintrong thời hạn 24 giờ, kể từ khi bị tổn thất tài sản có giá trị từ 10% vốn chủ sở hữu trở lên hoặc kể từ khi xảy ra một trong các sự kiện qui định tại điểm 2.1.1 khoản 2 Mục II Thông tư số 09/2010/TT-BTC; trong thời hạn 72 giờ kể từ khi xảy ra một trong các sự kiện qui định tại điểm 2.1.2 khoản 2 Mục II Thông tư này trên các ấn phẩm, trang thông tin điện tử của tổ chức niêm yết và trên phương tiện công bố thông tin của SGDCK, TTGDCK.
- Tổ chức niêm yết khi công bố thông tin bất thường phải nêu rõ nội dung và nguyên nhân sự kiện xảy ra, kế hoạch và các giải pháp khắc phục (nếu có).
* Đối với chế độ công bố thông tin theo yêu cầu
- Tổ chức niêm yết phải công bố thông tin theo qui định tại khoản 3, Mục II Thông tư hướng dẫn về việc công bố thông tin trên thị trường chúng khoán trong thời hạn 24 giờ, kể từ khi nhận được yêu cầu của UBCKNN, SGDCK, TTGDCK.
- Tổ chức niêm yết phải công bố thông tin theo yêu cầu của UBCKNN, SGDCK, TTGDCK thông qua các ấn phẩm, trang thông tin điện tử của tổ chức niêm yết, qua phương tiện thông tin đại chúng hoặc phương tiện công bố thông tin của UBCKNN, SGDCK, TTGDCK. Nội dung công bố thông tin phải nêu rõ sự kiện được UBCKNN, SGDCK, TTGDCK yêu cầu công bố; nguyên nhân; mức độ xác thực của sự kiện đó.
* Đối với chế độ công bố thông tin về giao dịch của các cổ đông nội bộ
- Thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc, Phó Giám đốc hoặc Phó Tổng giám đốc, Kế toán trưởng của tổ chức niêm yết và người có liên quan khi có ý định giao dịch cổ phiếu của tổ chức niêm yết, kể cả trường hợp chuyển nhượng không thông qua hệ thống giao dịch tại SGDCK, TTGDCK (cho, tặng, thừa kế….) phải báo cáo cho UBCKNN, SGDCK, TTGDCK trước ngày thực hiện giao dịch tối thiểu là 1 ngày làm việc. Trong thời hạn 3 ngày làm việc, kể từ ngày hoàn tất giao dịch người thực hiện giao dịch phải báo cáo cho UBCKNN, SGDCK, TTGDCK và tổ chức niêm yết về kết quả giao dịch, tỷ lệ nắm giữ cổ phiếu sau khi giao dịch và mức độ thay đổi tỷ lệ nắm giữ theo Mẫu CBTT–04 kèm theo Thông tư số 09/2010/TT-BTC.
- Trường hợp Thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc, Phó Giám đốc hoặc Phó Tổng giám đốc, Kế toán trưởng của tổ chức niêm yết và người có liên quan không thực hiện được giao dịch phải báo cáo lý do với UBCKNN, SGDCK, TTGDCK trong vòng 3 ngày kể từ ngày kết thúc thời hạn dự kiến giao dịch.
Chế độ công bố thông tin không chỉ có vai trò giúp cơ quan quản lý nắm bắt được tình hình hoạt động của các tổ chức niêm yêt mà nó còn có vai trò rất quan trọng với các tổ chức này. Bởi thông qua việc báo cáo và công bố thông tin, các tổ chức này không những thực hiện được sự minh bạch trong hoạt động của mình, thu hút sự quan tâm, đầu tư của chính các nhà đầu tư trên thị trường mà còn giúp họ có thể dự đoán và kiểm soát được các rủi ro trong quá trình hoạt động, quá trình kinh doanh của mình.
2. Thực trạng pháp luật về công bố thông tin của các tổ chức niêm yết
Theo quy định hiện hành, tổ chức niêm yết phải có một người được ủy quyền thực hiện công bố thông tin để nhà đầu tư liên hệ khi có thắc mắc. Những tin tức công bố cho nhà đầu tư phải đầy đủ, chính xác, kịp thời. Tuy nhiên, ở Việt Nam, trách nhiệm đó thường được giao cho chủ tịch hội đồng quản trị hoặc tổng giám đốc, những người bận liên miên.
Ví dụ : Trong một báo cáo tổng kết của Sở GDCK Hà Nội cho biết, theo dõi 484 lượt giao dịch của 280 cổ đông lớn và phát hiện 38 trường hợp vi phạm về công bố thông tin, phát hiện hơn 155 trường hợp vi phạm về công bố thông tin khi giao dịch của cổ đông nội bộ; phát hiện 13 công ty vi phạm quy chế về giao dịch CP quỹ… Gần đây, trong bối cảnh giá CK có chiều hướng giảm, số vụ vi phạm lại nhiều hơn, bình quân 4-5 trường hợp/tháng.
Trước tình hình này đã có nhiều văn bản pháp luật quy định về vấn đề công bố thông tin của các tổ chức niên yết chứng khoán cũng như các văn bản pháp luật xử phạt hành chính khi các tổ chức co vi phạm về công bố thông tin. Ngày 15/1/2010, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 09/2010/TT-BTC hướng dẫn về công bố thông tin trên thị trường chứng khoán, thay thế Thông tư 38/2007/TT-BTC. Một trong những nội dung chính sửa đổi được quan tâm nhất tại Thông tư số 09/2010/TT-BTC là các quy định về công bố thông tin của công ty đại chúng và tổ chức niêm yết nhằm tăng cường tính minh bạch của thị trường, bảo vệ tốt hơn quyền lợi của nhà đầu tư. Theo quy định tại Thông tư 38/2007/TT-BTC, báo cáo tài chính quý của tổ chức niêm yết không cần phải được kiểm toán. Tuy nhiên, trên thực tế áp dụng, việc thiếu ý kiến kiểm toán đối với báo cáo tài chính quý gây ra những bất cập trong chất lượng báo cáo tài chính, ảnh hưởng tới lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, cần phải có sửa đổi. Chính vì vậy, trong quy định mới, Bộ Tài chính yêu cầu báo cáo tài chính năm của công ty đại chúng phải được kiểm toán bởi tổ chức kiểm toán độc lập đủ điều kiện hành nghề theo quy định của Bộ Tài chính (điều này trong Thông tư 38 yêu cầu kiểm toán chấp thuận), đồng thời hướng dẫn chi tiết các yêu cầu đối với thuyết minh báo cáo tài chính. Thông tư 38/2007/TT-BTC chỉ yêu cầu đăng tải trên báo chí và các phương tiện công bố thông tin báo cáo tài chính năm tóm tắt của công ty đại chúng và tổ chức niêm yết và cũng không yêu cầu đăng tải ý kiến của kiểm toán đối với báo cáo tài chính. Thực tế triển khai cho thấy việc đăng tải như vậy chưa đáp ứng được yêu cầu của nhà đầu tư đối với việc hiểu một cách chính xác và đầy đủ tình hình tài chính của doanh nghiệp.
Hiện nay, theo Thông tư số 09/2010/TT-BTC ban hành ngày 15/1/2010 của Bộ Tài chính thì các công ty niêm yết đang công bố các thông tin kế toán theo Chuẩn mực và Chế độ kế toán của Việt Nam giống như các công ty chưa niêm yết. Điều này là chưa hợp lý, bởi vì các sự ảnh hưởng của các thông tin kế toán được công bố bởi các doanh nghiệp niêm yết đến các đối tượng sử dụng thông tin rõ ràng là sâu rộng hơn nhiều so với những doanh nghiệp chưa niêm yết. Với các công ty đang niêm yết cổ phiếu và trái phiếu của mình trên thị trường chứng khoán thì bất cứ một thông tin gì liên quan đến nó cũng ảnh hưởng đến giá chứng khoán mà nó phát hành, từ đó ảnh hưởng đến không chỉ các nhà đầu tư của công ty đó mà còn ảnh hưởng đến thị trường nói chung, các nhà đầu tư khác đang và sẽ tham gia thị trường, các nhà phân tích tài chính, các nhà hoạch định chính sách vĩ mô, …Trong khi đó thông tin kế toán được công bố bởi các công ty chưa niêm yết có thể chỉ ảnh hưởng đến một số lượng nhất định các nhà đầu tư hiện đang đầu tư vào công ty đó mà thôi.
Bên cạnh đó, Chính phủ đã ban hành Nghị định 85/2010/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán. Theo đó, các tổ chức cá nhân vi phạm quy định về công bố thông tin sẽ có các mức phạt cụ thể từ 5 triệu đồng – 90 triệu đồng đối với tổ chức phát hành, công ty đại chúng, tổ chức niêm yết, tổ chức đăng ký giao dịch, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, công ty đầu tư chứng khoán, Sở Giao dịch Chứng khoán, Trung tâm Lưu ký chứng khoán và các tổ chức, cá nhân không công bố thông tin hoặc công bố thông tin không kịp thời, không đầy đủ khi xảy ra các sự kiện phải công bố thông tin bất thường theo quy định pháp luật; công bố thông tin sai lệch; làm lộ tài liệu, số liệu bí mật thuộc thông tin không công bố hoặc chưa công bố.
3. Thực trạng tuân thủ áp dụng pháp luật về công bố thông tin của các tổ chức niêm yết
Với tư cách là một người chủ sở hữu của doanh nghiệp, cổ đông của công ty hoàn toàn được quyền biết rõ tình trạng doanh nghiệp của mình. Khi các doanh nghiệp này đã được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán thì câu chuyện công bố thông tin doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở những người chủ sở hữu mà còn là chuyện của những nhà đầu tư. Doanh nghiệp niêm yết phải có trách nhiệm công bố thông tin một cách rõ ràng minh bạch theo đúng pháp luật để cho các nhà đầu tư có những quyết định đúng đắn. Tuy nhiên không phải doanh nghiệp nào cũng làm được như vậy. Hiện nay tình trạng công bố thông tin của các tổ chức niêm yết chứng khoán có phần chưa minh bạch, công bố thông tin chậm, sai lệch thông tin còn nhiều. Điệp khúc doanh nghiệp chậm công bố thông tin (thường là kết quả kinh doanh hay báo cáo kiểm toán), sở gửi văn bản nhắc nhở, doanh nghiệp phân bua rồi lại đâu vào đó đã tái diễn rất nhiều. Đối với việc công bố thông tin định kỳ, các công ty niêm yết cũng chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ. Đối với việc công bố thông tin bất thường, một công việc hết sức quan trọng có tác động ảnh hưởng trực tiếp tới giá chứng khoán trên thị trường thì trên thực tế, một số doanh nghiệp đã thực hiện không đạt yêu cầu. Không chỉ vậy trong thực tế có nhiều doanh nghiệp niêm yết chưa quan tâm đến vấn đề công bố thông tin và vì thế chưa có đầu tư đúng cho bộ phận này.
Nhìn chung, theo đánh giá của rất nhiều các chuyên gia kinh tế và tài chính thì các thông tin kế toán mà các doanh nghiệp niêm yết công bố ra công chúng đảm bảo đúng nội dung yêu cầu của Chuẩn mực và Chế độ kế toán hiện hành của Bộ Tài chính và Ủy ban chứng khoán Nhà nước (ví dụ như Thông tư số 09/2010/TT-BTC). Tuy nhiên, đại đa số các công ty mới chỉ công bố các thông tin mang tính chất bắt buộc mà chưa chú trọng đến các công bố tự nguyện. Mặc dù vậy, các công bố bắt buộc được công bố cũng chưa thực sự hữu ích cho người sử dụng thông tin. Trên thực tế, thông tin đưa ra từ các công ty niêm yết tại Việt Nam không phải cổ đông nào cũng dễ dàng tìm được; và một số công ty lại còn không công bố báo cáo thường niên trên trang web của mình. Vấn đề công bố thông tin nói chung và thông tin kế toán nói riêng của các công ty niêm yết tại Việt Nam còn có một số mặt hạn chế sau:
- Thứ nhất, các thông tin kế toán chưa được công bố kịp thời, làm ảnh hưởng đến việc ra quyết định của các nhà đầu tư. Theo ông Nguyễn Thế Thọ, Trưởng ban Quản lý phát hành (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước), tính đến ngày 31/3/2009, có đến 176/177 công ty đang niêm yết tại sàn HOSE (sàn giao dịch chứng khoán TP.HCM) có xây dựng website nhưng chỉ có 135/177 (tương ứng 76,27%) công ty là cập nhật đầy đủ các thông tin đã công bố cho HOSE. Cùng thời điểm này, cũng theo ông Thọ, tại Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội có tới 95,8% công ty niêm yết có website riêng nhưng nhiều website còn “sơ sài và chưa cập nhật đầy đủ thông tin”. Điều này vô hình chung là rào cản các nhà đầu tư trong việc tiếp cận thông tin kế toán của doanh nghiệp niêm yết, nhất là các nhà đầu tư cá nhân. Ngoài ra, tình trạng các doanh nghiệp xin gia hạn nộp báo cáo giữa niên độ và báo cáo thường niên vẫn diễn ra hết năm này sang năm khác, kỳ này sang kỳ khác. Tại buổi tập huấn về công bố thông tin do Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HAST
C) tổ chức vào ngày 26/3/ 2007, có tới 20/86 doanh nghiệp đang niêm yết tại HASTC nộp báo cáo tài chính quý IV/2006 chậm hơn so với thời hạn quy định. Gần đây nhất, ngày 15/6/2011, theo bà Trần Anh Đào – Giám đốc Phòng Quản lý và thẩm định niêm yết, Sở Giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) thì hiện có tới 42% doanh nghiệp niêm yết trên sàn HOSE không nộp báo cáo tài chính đúng hạn và tỷ lệ vi phạm khác về công bố thông tin chiếm từ 8%-31%. Rõ ràng ở đây tính kịp thời và cập nhật của thông tin cần công bố đã bị vi phạm; và tất nhiên là điều này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quyết định của người sử dụng thông tin, nhất là các nhà đầu tư.
Trong khi nhà đầu tư cần nhiều hơn nữa các biện pháp minh bạch thông tin và hoạt động của doanh nghiệp niêm yết thì thời gian vừa qua, giới đầu tư trở nên dè chừng với tất cả các doanh nghiệp niêm yết có kết quả kinh doanh lỗ mà chây ì trong việc công bố thông tin, nhất là liên quan đến báo cáo tài chính định kỳ, báo cáo tài chính kiểm toán. Rà lại những thông báo gần đây của hai sở giao dịch lớn nhất ở Việt Nam là Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội và Sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chính Minh cho thấy, có khá nhiều doanh nghiệp rơi vào tình trạng này. Chủ yếu là các doanh nghiệp niêm yết chậm công bố thông tin về báo cáo tài chính quý hoặc báo cáo bán niêm có soát xét kiểm toán.
Theo bà Vũ Thị Kim Liên, Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết liên tục vừa qua có các vi phạm công bố thông tin của doanh nghiệp niêm yết. Nhiều tổ chức niêm yết chậm công bố tình hình tài chính với nhiều lý do. Đặc biệt đối với các doanh nghiệp niêm yết lỗ mà chậm công bố thông tin, Uỷ ban Chứng khoán đang yêu cầu rà soát chặt, có công văn yêu cầu báo cáo giải trình cụ thể việc chậm báo cáo. Những giải trình này sẽ công bố công khai và cơ quan quản lý sẽ xử lý các vi phạm. Thậm chí có trường hợp sở sẽ phải xuống tận doanh nghiệp nắm tình hình thực tế.
Hiện nay, một số tổ chức niêm yết trên cả 2 Sở GDCK không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ về báo cáo và công bố thông tin theo quy định tại Thông tư 38/2007/TT-BTC, nay là Thông tư 09/2010/TT-BTC hướng dẫn về việc công bố thông tin trên thị trường chứng khoán. Đặc biệt là việc nộp báo cáo tài chính định kỳ, vừa qua UBCKNN đã rà soát và phát hiện 203 công ty niêm yết không gửi báo cáo tài chính Quý IV/2009 cho UBCKNN (danh sách kèm theo).
- Thứ hai là theo quy định hiện hành thì báo cáo của các công ty niêm yết hiện được trình bày theo Chế độ và Chuẩn mực kế toán Việt Nam, có nghĩa là được trình bày trên cơ sở giá gốc (historical cost) chứ không phải là theo giá trị hiện tại (current or market cost). Theo ông Vũ Bằng, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước 2011 thì “sự khác biệt lớn nhất là Chuẩn mực kế toán quốc tế (IAS) ghi nhận giá trị tài sản theo giá thị trường, còn Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) lại ghi nhận theo nguyên tắc giá gốc”; và đây là một trong những rào cản làm chậm tiến độ niêm yết của một số công ty Việt Nam trên sàn ngoại nhằm tăng vốn kinh doanh khi mà nguồn vốn trong nước là có hạn. Điều này có nghĩa là những con số mà người sử dụng thông tin thấy trên các báo cáo tài chính của các công ty chưa chắc đã phản ánh đúng giá trị thực của doanh nghiệp, nhất là trong điều kiện nền kinh tế đang chịu ảnh hưởng của lạm phát như hiện nay. Do vậy, các nhà đầu tư không thể hoàn toàn dựa vào thông tin công bố trên các báo cáo tài chính của doanh nghiệp để quyết định mua hay bán cổ phiếu của doanh nghiệp mà mình đang nắm giữ, cũng như là mua hay bán với giá bao nhiêu là đảm bảo có lời. Thông thường thì doanh nghiệp có thể được định giá dựa vào nhiều nguồn thông tin khác nhau. Tuy nhiên trong bối cảnh nền kinh tế nước ta như hiện nay, thiếu hẳn một hệ thống cơ sở có khả năng và uy tín trong việc định giá doanh nghiệp thì việc căn cứ và các báo cáo tài chính mà cụ thể hơn là Bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp để xác định giá trị doanh nghiệp là cách duy nhất. Các báo cáo này lại chưa được điều chỉnh theo giá trị hiện tại nên các nhà đầu tư chưa có căn cứ chắc chắn để đưa ra quyết định ngoài các tin đồn thổi hay dựa vào cảm tính. Điều này làm cho thị trường chứng khoán càng bất ổn hơn. Tất nhiên, thật không cần thiết khi tính toán và điều chỉnh tất cả các khoản mục trong Bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp về giá trị hiện tại vì làm như vậy sẽ rất tốn công sức và tiền của của bản thân doanh nghiệp cũng như là không cần thiết dưới góc độ ảnh hưởng đến việc ra quyết định
- Thứ ba là vấn đề về chất lượng các báo cáo tài chính công bố của các doanh nghiệp niêm yết. Theo ông Trần Bắc Hà, Tổng giám đốc Ngân hàng Đầu tư – Phát triển Việt Nam (2007) “nhiều thông tin do các công ty niêm yết đưa ra còn thiếu tính trung thực, chính xác”. Cũng đồng quan điểm với ý kiến này, Phó giám đốc công ty Quản lý Quỹ VietFund, ông Đỗ Sông Hồng (2007) cho rằng “có hiện tượng nhiều công ty niêm yết che giấu, thay đổi thông tin hoặc không thông báo chính xác tới nhà đầu tư”. Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (2009), chất lượng các báo cáo tài chính của nhiều công ty niêm yết còn có một số vấn đề, đó là vẫn tồn tại sự khác biệt lớn giữa báo cáo tài chính trước và sau khi được kiểm toán; và thuyết minh báo cáo tài chính quý của nhiều doanh nghiệp còn thiếu sự minh bạch hoặc sơ sài. Điều này dẫn đến câu hỏi là liệu có thể tin tưởng vào tính chuyên nghiệp cũng như đạo đức nghề nghiệp của những người làm kế toán tại các công ty niêm yết.
- Thứ tư là phần lớn các doanh nghiệp chưa chú trọng đến công bố tự nguyện cũng như chưa hiểu rõ được lợi ích do các công bố này mang lại cho doanh nghiệp. Hiện tại thì các doanh nghiệp niêm yết ở Việt Nam mới chỉ chú trong đến việc công bố bắt buộc ty theo luật định, có nghĩa là chỉ công bố những gì pháp luật yêu cầu, chứ chưa chú trọng đến việc các công bố tự nguyện. Thông thường thì các nhà đầu tư sẽ quan tâm hơn đến cổ phiếu của các công ty mà họ có cơ hội được tiếp cận với nhiều thông tin nhất. Điều đó cũng có nghĩa rằng, nhà đầu tư sẽ có cơ hội nắm bắt và theo dõi thường xuyên tình hình sản xuất kinh doanh của công ty niêm yết giúp họ ra quyết định chuẩn xác liên quan đến hoạt động đầu tư của mình.
4. Một số giải pháp
Thứ nhất, Bộ Tài chính nên kết hợp với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước ban hành những quy định về công bố thông tin kế toán riêng cho các doanh nghiệp tham gia niêm yết trên thị trường chứng khoán ở Việt Nam.
Thứ hai, các cơ quan chức năng mà chủ yếu là Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nên ban hành các chế tài xử phạt nghiêm khắc đối với những công ty chậm trễ trong việc công bố thông tin kế toán. Các mức phạt hành chính hiện tại được cho là còn quá nhẹ nên chưa hạn chế được sự gia tăng cả về số lượng và quy mô các vụ vi phạm. Do vậy, các cơ quan chức năng nên xây dựng các mức xử phạt hành chính hợp lý nhằm tránh tình trạng người vi phạm chấp nhận nộp phạt còn hơn là không vi phạm.
Thứ ba, khuyến khích các công ty niêm yết gia tăng các công bố tự nguyện. Để làm được điều này cần đẩy mạnh tổ chức các buổi hội thảo cho các công ty đang niêm yết về ảnh hưởng cũng như lợi ích đối với công ty khi tự nguyện công bố các thông tin kế toán, đồng thời cũng cần có các cơ chế nhằm khuyến khích các công ty công bố tự nguyện. Giải pháp này sẽ giúp giảm thiểu sự nhiễu loạn thông tin giữa doanh nghiệp và người sử dụng thông tin, làm cho thông tin được cung cấp ngày càng trở nên minh bạch và hữu ích hơn.
Kết luận
Chế độ công bố thông tin của các tổ chức niêm yết có yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn lợi của các nhà đầu tư chứng khoán và của chính tổ chức niêm yết, từ đó thúc đẩy nền giao dịch chứng khoán phát triển. Việc tìm hiểu về nó cũng như thực trạng pháp luật và thực trạng tuân thủ áp dụng pháp luật về công bố thông tin của các tổ chức niêm yết là cần thiết, góp phần hình thành những nhận thức cơ bản để tham gia vào thị trường chứng khoán đầy biến động và rủi ro cao với mục đích đem lại nguồn lợi lớn nhất.
Tài liệu tham khảo
1. Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật chứng khoán, NXB CAND, Hà Nội 2010.
2. Luật chứng khoán 2006 (sửa đổi và bổ sung).
3. Thông tư 09/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính ngày 15/1/2010 về Hướng dẫn về việc công bố thông tin trên thị trường chứng khoán.
4. Thông tư 38/2007/TT-BTC của Bộ Tài chính ngày 18/4/2007 về Hướng dẫn về việc công bố thông tin trên thị trường chứng khoán.
5. Website:
- http://www.khoahockiemtoan.vn/
(Bài viết: Ths. Đặng Thị Thúy Hằng (Khoa Kế toán, Đại học Kinh tế quốc dân), “Thực trạng và giải pháp cho vấn đề công bố thông tin kế toàn của các doanh nghiệp niêm yết ở Việt Nam”, 20.8.2011.)
- http://vneconomy.vn/
(Bài viết:
- Hoàng Xuân, “Ngăn chặn giao dịch “đen” trên thị trường chứng khoán”, 2.2.2010.
- Tạ Thị Thanh Bình, “Siết chặt công bố thông tin trên thị trường chúng khoán”, 19.1.2010.
- Khánh hà, “Công bố thông tin của doanh nghiệp niêm yết: Chây ì là “trảm””, 15.9.2011).
- http://www.baomoi.com/
(Bài viết: Quy chuẩn mới về niêm yết công bố thông tin.)
Cảm ơn bạn Giang Linh - ĐH Luật HN đã chia sẻ tài liệu này!
No comments:
Post a Comment